Các danh tướng của Hưng Đạo Vương và Ngũ Hổ Tướng Trung Hoa
Trong lịch sử, những tập thể tướng lĩnh kiệt xuất luôn là chỗ dựa cho bậc minh chủ và là điểm tựa để xoay chuyển vận mệnh quốc gia. Ở Trung Hoa, thời Tam Quốc, người đời nhắc mãi đến Ngũ Hổ Tướng dưới cờ Lưu Bị, vừa hào hùng vừa bi tráng. Còn ở Đại Việt thế kỷ XIII, dưới trướng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, cũng hội tụ một tập thể danh tướng đã làm nên chiến thắng trước vó ngựa Nguyên – Mông hùng mạnh bậc nhất thế giới.
Ngũ Hổ Tướng của Lưu Bị – Nghĩa khí và bi tráng
Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa, “Ngũ Hổ Tướng” là danh hiệu dành cho năm vị đại tướng nhà Thục Hán:
-
Quan Vũ – võ nghệ vô song, biểu tượng của lòng trung nghĩa.
-
Trương Phi – dũng mãnh, nóng nảy, tiếng hét làm run vạn quân.
-
Triệu Vân – trí dũng toàn tài, cứu ấu chúa ở Trường Bản, để lại giai thoại ngàn đời.
-
Hoàng Trung – lão tướng tuổi già mà vẫn tinh thông cung kiếm, vào sinh ra tử.
-
Mã Siêu – võ công tuyệt luân, khiến Tào Tháo phải thốt lên sợ hãi khi gặp ở Đồng Quan.
Họ là hình ảnh lý tưởng hóa dựa trên một phần sự thật lịch sử, còn lại là sức sáng tạo của La Quán Trung, tạo nên hào khí nghĩa huynh đệ, trung quân ái quốc trong văn học Trung Hoa.
Các danh tướng của Hưng Đạo Vương – Anh hùng vệ quốc
Khác với Ngũ Hổ Tướng, các tướng đời Trần không gắn với tiểu thuyết mà gắn liền với những trang chính sử chói lọi. Dưới sự lãnh đạo của Hưng Đạo Vương, họ cùng triều đình và nhân dân ba lần đánh tan vó ngựa Nguyên – Mông.
-
Trần Quang Khải – quốc công tiết chế, vị đại thần vừa giỏi trị nước vừa giỏi đánh trận.
-
Trần Nhật Duật – ngoại giao kiệt xuất, thuyết phục các tù trưởng, lại dũng cảm xông pha trận mạc.
-
Phạm Ngũ Lão – tướng áo vải, võ nghệ siêu quần, khí tiết trung nghĩa.
-
Trần Khánh Dư – từ thất bại đến phục hồi, lập công lớn ở Vân Đồn.
-
Trần Bình Trọng – để lại câu nói bất tử “Ta thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc”.
-
Ngoài ra còn có Nguyễn Khoái, Nguyễn Chế Nghĩa, Yết Kiêu, Dã Tượng, cùng nhiều anh hùng khác.
Họ là tập thể không tên gọi chính thức, nhưng mỗi người đều góp sức để dựng nên kỳ tích phá tan Nguyên Mông với các trận đánh kinh điển Bạch Đằng, Hàm Tử, Chương Dương…
Khi hai hình tượng soi chiếu
Trung thành với ai?
-
Ngũ Hổ Tướng trung thành tuyệt đối với Lưu Bị, đặt nghĩa huynh đệ và sự nghiệp dòng họ Thục lên trên hết.
-
Danh tướng đời Trần trung thành với cả triều đình và dân tộc, vì Tổ quốc hơn vì cá nhân.
Tính cách điển hình
-
Quan Vũ uy vũ / Trần Nhật Duật mưu trí, dũng cảm.
-
Trương Phi nóng nảy, bộc trực / Trần Khánh Dư, từng sai lầm nhưng lập công chuộc tội.
-
Triệu Vân trí dũng song toàn / Chiến Thần Phạm Ngũ Lão – trung nghĩa, văn võ toàn tài.
-
Hoàng Trung lão tướng già mà dũng / Trần Quang Khải, một đại thần vẫn trực tiếp cầm quân.
-
Mã Siêu khí phách lẫm liệt / Trần Bình Trọng, lấy cái chết làm sáng tỏ trung nghĩa.
Ý nghĩa lịch sử
-
Ngũ Hổ Tướng góp phần dựng nên sự nghiệp Thục Hán, nhưng rốt cuộc vẫn thất bại trong cục diện Tam Quốc.
-
Danh tướng nhà Trần góp phần giữ vững độc lập dân tộc, đánh tan đế chế lớn nhất thế giới lúc bấy giờ.
Sự khác biệt căn bản
-
Nguồn gốc: Ngũ Hổ Tướng phần nhiều là nhân vật lịch sử được tiểu thuyết hóa; danh tướng đời Trần là những nhân vật thật, chiến công được ghi trong sử sách.
-
Mục tiêu: Ngũ Hổ Tướng phò tá Lưu Bị dựng nghiệp riêng; tướng nhà Trần phò vua giữ nước, cứu dân.
-
Di sản: Ngũ Hổ Tướng chỉ là hình tượng văn học, tín ngưỡng; danh tướng nhà Trần thực sự là anh hùng dân tộc, để lại bài học yêu nước và đoàn kết.
Khi lịch sử khép lại
Nếu Ngũ Hổ Tướng là bi kịch của một lý tưởng huynh đệ nghĩa khí trong cơn binh đao Tam Quốc, thì các danh tướng nhà Trần là bản anh hùng ca chiến thắng của một dân tộc nhỏ bé nhưng kiên cường trước vó ngựa đế quốc.
So sánh để thấy: trung nghĩa có thể giống nhau, nhưng giá trị dân tộc thì khác biệt. Các tướng dưới cờ Trần Hưng Đạo không chỉ trung quân mà còn trung với nước, với dân – đó là điều làm nên sự bất tử của họ trong tâm thức người Việt.