TRUYỆN XƯA

Đại Việt thế kỷ XVI: Vương quốc súng ống dưới góc nhìn phương Tây

admin 5 Views , ,

Phát hiện bất ngờ từ một nhà thám hiểm Bồ Đào Nha

Trong lịch sử Đông Nam Á, Đại Việt thường được biết đến như một quốc gia nông nghiệp với nền văn minh lúa nước. Thế nhưng, vào đầu thế kỷ XVI, một nhà thám hiểm Bồ Đào Nha đã ghi chép lại một hình ảnh hoàn toàn khác: một vương quốc say mê vũ khí, thuốc súng và những trò giải trí liên quan đến nổ.

Tome Pires (1468–1540), một dược sĩ kiêm nhà thám hiểm, đã viết trong tác phẩm “Suma Oriental” (1512–1515) rằng người Đại Việt sử dụng thuốc súng nhiều đến mức khiến ông kinh ngạc. Điều này đặt ra câu hỏi: Tại sao người Việt thời đó lại yêu thích súng và thuốc súng đến vậy?

Đại Việt – Vương quốc của thuốc súng

1. Ghi chép của Tome Pires: “Người Đại Việt dùng thuốc súng như cơm bữa”

Khi đến Đại Việt dưới thời vua Lê Tương Dực (1510–1516), Tome Pires mô tả:

“Vùng đất Cauchichina (Đại Việt) có rất nhiều ngựa. Vua nước này dồn nhiều sức cho chiến tranh, và ngài có vô số ngự lâm quân và bom đạn nhỏ… Rất nhiều bột thuốc súng được sử dụng ở nước của ngài, cả trong chiến tranh và trong các lễ lạt của vua quan và các trò vui chơi giải trí suốt ngày đêm.”

Ông cũng nhấn mạnh rằng:

“Tất cả các lãnh chúa, quý tộc trong vương quốc cũng như vậy. Thuốc súng được sử dụng hàng ngày trong tên lửa (có lẽ là pháo thăng thiên) và tất cả các trò chơi thú vị khác… Đó là một trong những mặt hàng buôn bán có giá trị ở xứ này.”

Những ghi chép này cho thấy, thuốc súng không chỉ là vũ khí chiến tranh mà còn là một phần của văn hóa giải trí thời bấy giờ.

2. Tại sao người Đại Việt lại “nghiện” súng và thuốc súng?

Có ba lý do chính giải thích hiện tượng này:

a. Nhu cầu quân sự cao do chiến tranh liên miên

  • Đại Việt thế kỷ XV–XVI liên tục đối mặt với các cuộc chiến: chống Chiêm Thành, đàn áp khởi nghĩa, và xung đột nội bộ.

  • Các vua Lê (đặc biệt là Lê Thánh Tông) đã hiện đại hóa quân đội, sử dụng súng thần công và hỏa pháo trong các chiến dịch quân sự.

  • Việc nhập khẩu và sản xuất thuốc súng trở thành ưu tiên hàng đầu.

b. Văn hóa “chơi pháo” đã có từ lâu đời

  • Người Việt cổ đã biết dùng pháo thăng thiên trong lễ hội.

  • Các triều đại phong kiến coi pháo nổ như biểu tượng của sức mạnh và sự thịnh vượng.

  • Tục đốt pháo ngày Tết, lễ hội đình làng cho thấy sự gắn bó lâu đời giữa người Việt và thuốc nổ.

c. Giao thương với phương Tây thúc đẩy công nghệ vũ khí

  • Từ thế kỷ XVI, người Bồ Đào Nha, Hà Lan đã mang súng ống và thuốc súng đến Đông Á.

  • Đại Việt học hỏi kỹ thuật đúc súng từ Trung Quốc và châu Âu.

  • Việc buôn bán thuốc súng trở thành ngành kinh doanh sinh lợi, khiến giới quý tộc và thương nhân đua nhau sử dụng.

3. Di sản của “văn hóa thuốc súng” trong lịch sử Việt Nam

  • Chiến thắng quân Minh (1427): Nghĩa quân Lam Sơn sử dụng hỏa khí hiệu quả.

  • Thời Tây Sơn: Quân đội Nguyễn Huệ đại phá quân Thanh (1789) bằng pháo binh.

  • Đến thế kỷ XIX: Nhà Nguyễn vẫn duy trì xưởng đúc súng lớn ở Huế.

Bài học từ một thời “say súng”

Ghi chép của Tome Pires cho thấy Đại Việt không phải là một quốc gia thuần nông, mà là một vương quốc có nền quân sự tiên tiến và văn hóa gắn liền với thuốc súng.

Tuy nhiên, cũng chính vì quá phụ thuộc vào vũ khí ngoại nhập, Đại Việt sau này đã gặp khó khăn khi đối đầu với các thế lực phương Tây có công nghệ vượt trội.

Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta: Công nghệ quân sự có thể làm nên chiến thắng, nhưng chỉ sự sáng tạo và thích nghi mới giữ được độc lập lâu dài.

Leave a Reply