Nuôi con giống như trồng cây, bỏ lỡ giai đoạn then chốt, nỗ lực phải nhân đôi…

Hai ngày nay, nhận được rất nhiều tin nhắn riêng và bình luận từ các bậc phụ huynh. Sau khi nghiêm túc lắng nghe và đọc kỹ, tôi phát hiện phần lớn đều là: Con cái lớn đến lớp cao tiểu học hoặc cấp 2 cấp 3, không quản được nữa!

Hoặc là con đã có ý kiến riêng, trở nên nổi loạn, không có động lực tự thân, không thích học; Hoặc là con nghiện điện thoại chơi game như mạng sống; Hoặc là con luôn đối đầu với cha mẹ…

Mỗi một mô tả nghe đều khiến người ta lo lắng. Đặc biệt là con đang học cấp 2 cấp 3, phụ huynh chưa lập tức tìm được cách hiệu quả ngay tức khắc.

Tôi rất thông cảm với tâm trạng của mọi người, kỳ thi trung học và đại học liên quan đến vận mệnh và tiền đồ cả đời của con, đổi lại là ai cũng sốt ruột chứ?!

Nhưng tôi lại không thể giúp đỡ ngay lập tức được. Cảm giác này giống như: Bạn nhìn một cái cây sắp trưởng thành, nhưng lại sắp mọc lệch, muốn kéo nó về, lại sợ kéo mạnh sẽ làm tổn thương cây, tiến thoái lưỡng nan.

Sau bao năm làm trong lĩnh vực giáo dục, tôi càng ngày càng cảm thấy bản thân “vô năng”. Bởi vì dần dần nhận ra: Giáo dục con cái, thực sự có giai đoạn vàng. Nếu ví sự trưởng thành của con như một cái cây, nhìn xem giai đoạn ươm giống, giai đoạn sinh trưởng, giai đoạn trưởng thành cần những dinh dưỡng và nuôi dưỡng gì, tin rằng phần lớn phụ huynh sẽ lập tức nhìn rõ trong việc nuôi dạy con của mình.

Giai đoạn ươm giống: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng

Cây con ở giai đoạn ươm giống, dù là gieo hạt, giâm cành hay ghép cây, đều cần bỏ ra rất nhiều công sức. Nếu không cẩn thận làm tổn thương hạt giống hoặc rễ cành, cây con rất khó sống.

Không chỉ ươm giống phải cẩn thận, nhiệt độ, độ ẩm, ánh nắng cái nào cũng phải lo, nắng quá không được, ẩm quá cũng không được, gió lớn một chút cũng không chịu nổi…

Giống như thời kỳ ấu nhi của con, ngoài việc chăm sóc tỉ mỉ, còn cần dinh dưỡng tâm lý. Hơn nữa dưỡng chất tâm lý nhất định phải đầy đủ.

Mọi người có nghe qua thí nghiệm khỉ sông Hằng nổi tiếng chưa?

Cuối những năm 1950 thế kỷ 20, nhà tâm lý học nổi tiếng Mỹ Harry Harlow đã tách khỉ con sông Hằng vừa sinh ra khỏi mẹ.

Ông cho những khỉ con này hai “mẹ giả”: một con khỉ bằng dây sắt có thể cung cấp sữa ở ngực, con còn lại là khỉ búp bê bằng vải lông.

Kết quả khiến người ta bất ngờ: Khỉ con chỉ khi đói mới đến “khỉ mẹ dây sắt” uống vài ngụm sữa, còn lại toàn bộ thời gian đều nép vào bên “khỉ mẹ vải lông”.

Bởi vì chúng cảm nhận được ở khỉ vải lông sự ấm áp, an ủi và cảm giác an toàn mà khỉ sắt không có.

Sau đó, các nhà tâm lý học cải tiến thí nghiệm, để khỉ mẹ vải lông có thể đung đưa. Kết quả phát hiện: Những khỉ con hàng ngày được chơi đùa một lúc với “khỉ mẹ vải lông đung đưa”, về hành vi, phản ứng cơ bản không khác gì khỉ được mẹ ruột nuôi lớn.

Harry Harlow cuối cùng kết luận:

Đối với khỉ sông Hằng, trong tình yêu của mẹ có 3 yếu tố đặc biệt quan trọng: chạm xúc, vận động, vui chơi, thiếu một thứ cũng không được.

Sự trưởng thành của con người cũng vậy, khao khát ôm ấp, khao khát vuốt ve, khao khát đồng hành là bản năng trưởng thành tinh thần thời ấu nhi của trẻ.

Khi con còn nhỏ, nếu những nhu cầu tinh thần cơ bản này đều được thỏa mãn, con sẽ lớn lên rất khỏe mạnh. Mối liên kết giữa con và cha mẹ cũng sẽ rất chặt chẽ.

Đến lúc đi mẫu giáo, tiểu học, con cũng sẵn sàng mở rộng ra ngoài, thể hiện sức sống bản năng, các vấn đề hành vi của con cũng sẽ ít đi rất nhiều.

Thí nghiệm này rất rõ ràng cho chúng ta biết phải nuôi con trước 3 tuổi như thế nào. Vì vậy ngàn vạn lần đừng nói: Con còn nhỏ như vậy hiểu gì? Ăn no uống đủ mặc ấm là được rồi. Cung cấp tinh thần tốt mới có thể để con “lớn tốt lớn khỏe”.

Giai đoạn sinh trưởng: Giúp con bén rễ

Nếu ví 0-3 tuổi của con là giai đoạn ươm giống của cây con, thì 3-12 tuổi của con tương đương với giai đoạn sinh trưởng của cây.

Giai đoạn này đối với con đặc biệt quan trọng.

Đặc điểm của cây ở giai đoạn sinh trưởng là gì?

Chúng cần bén rễ, chỉ có nền tảng rễ vững chắc mới chịu được gió mưa.

Nhưng đến lúc này, con bắt đầu phải học hành, rất nhiều phụ huynh thường bị thành tích bề mặt thúc giục, bị so sánh với con nhà người ta, đưa ra rất nhiều yêu cầu “lượng tính” đối với con, lại quên mất giai đoạn này của con quan trọng nhất vẫn là được nuôi dưỡng.

Giai đoạn này, thứ giúp cây bén rễ là ánh nắng, mưa móc.

Còn thứ giúp con giai đoạn này bén rễ, đã không chỉ là chạm xúc, đồng hành của mẹ nữa. Mà còn có sở thích, đam mê, lý tưởng – những phương tiện để con yêu thế giới này.

Tôi đưa một ví dụ mọi người sẽ hiểu ngay:

Mấy ngày trước có một bà mẹ cầu cứu tôi:

Con bà ấy từ tiểu học đến cấp 2 thành tích đều rất tốt, rất nghe lời (bị cha mẹ đẩy đi), nhưng đến cấp 2, chỉ cần nghỉ học là con nghiện điện thoại, chỉ cần khai giảng thì cứ vài ngày lại đòi phụ huynh đón về (con ở nội trú), tâm tư con hoàn toàn không đặt vào học hành, phụ huynh lo lắng chết đi được.

Tôi lập tức nhìn ra: Con nghiện chơi game trên điện thoại thực ra chỉ là hiện tượng bề mặt.

Nguyên nhân sâu xa là: Con không có lý tưởng, không có theo đuổi, không có sở thích, lên cấp 2 thành tích lại không lý tưởng như vậy, con không tìm được cảm giác công nhận tâm lý. Điện thoại hoặc game trở thành thứ duy nhất mang lại cho con cảm giác công nhận tâm lý.

Con cần có sự liên kết sâu sắc với thế giới, thông qua liên kết này để có được công nhận, có được an ủi tâm lý, thậm chí có được cảm giác thành tựu.

Sự liên kết này chính là sở thích, đam mê hoặc lý tưởng, là những thứ mà người lớn chúng ta nhìn vào rất “hư”, rất không thực tế.

Nhưng chính những thứ này mới có thể đẩy một đứa trẻ thể hiện sức hút hướng thượng của sinh mệnh:

Trong “Câu chuyện thiếu niên Trung Quốc” có một cậu bé 10 tuổi tên Thẩm Tư Thừa, vì cực kỳ yêu thiên văn học, bố mẹ ủng hộ cậu lập nhóm thiên văn.

Để làm tốt thiên văn, cậu bé này tự học toán lý cấp 3, tiếng Anh, sau không chỉ giành được rất nhiều giải thưởng thiên văn, thành tích học tập cũng nhờ sở thích mà nâng cao.

Đừng sợ con thích những thứ ngoài học tập, giai đoạn này của con, chỉ có cực thiểu số có thể từ nội tâm yêu thích học các môn học. Đa số trẻ con cần phải để chúng yêu thích cái gì đó, mới có thể bén rễ sâu vào thế giới này.

Chỉ cần con bén rễ rồi, sẽ có sức sống.

Một đứa trẻ có sức sống, bản năng sẽ muốn lớn mạnh, muốn hướng lên, lúc đó học hành dù khó đến đâu con cũng không sợ nữa.

Nhưng rất nhiều phụ huynh thấy con thích, bỏ tinh lực vào những thứ ngoài học tập, sẽ bản năng ngăn cản. Điều này thực ra đã là tước đoạt sức sống của con rồi.

Nghĩ mà xem, một đứa trẻ từ giai đoạn sinh trưởng đã không được cha mẹ nuôi dưỡng, con phải dùng sức sống để đối kháng với một số can thiệp của cha mẹ.

Vì vậy giai đoạn này trẻ xuất hiện vấn đề hành vi nhiều nhất.

Trẻ giai đoạn này vẫn cần và nhất định phải có sự nuôi dưỡng của phụ huynh, sự nuôi dưỡng này chính là ủng hộ, thấu hiểu để con phát triển sức sống độc đáo của mình.

Giai đoạn trưởng thành: Giúp con dọn sạch chướng ngại

Con đến giai đoạn này, lý ra là nhẹ nhàng nhất, đại khái là 12 đến 18 tuổi.

Giống như một cái cây cơ bản đã trưởng thành, nhiều nhất là giúp chúng diệt trừ sâu bệnh, phun thuốc, vì rễ đã rất sâu, bạn không cần cố ý tưới nước, cũng không cần che gió chắn mưa cho nó, nó vẫn có thể tiếp tục lớn khỏe.

Nhưng thực tế là: Rất nhiều trẻ vẫn cần phụ huynh đỡ đi, ép học, giám sát mới không sa đọa. Phụ huynh chỉ cần buông tay một cái, con rất có thể tự cam sa đọa, trốn học, bỏ học, đuổi theo ngôi sao, yêu đương…

Vì vậy trẻ giai đoạn này có vấn đề hành vi, đã không phải đơn giản giảng đạo lý là có thể sửa chữa. Vấn đề của rất nhiều trẻ nằm ở: Nền tảng rễ của chúng chưa vững, sức sống không, chúng mất đi khả năng chủ động trưởng thành.

Nói đến đây, mọi người đại khái đã hiểu tại sao rất nhiều trẻ không chủ động học, rất nhiều thói quen hành vi cũng khó hình thành.

Chúng ta làm cha mẹ nuôi con, mục đích cuối cùng không phải để con thi đỗ thủ khoa, được điểm đôi trăm, vào Bắc Đại Thanh Hoa, mà là ở 3 giai đoạn không ngừng nuôi dưỡng sức sống của con, để con từ bên trong mà lớn lên.

Điều này hiệu quả hơn rất nhiều so với việc phụ huynh dùng roi vọt thúc ép con lấy thành tích, thi đỗ thủ khoa. Hiểu rõ mạch lớn sự trưởng thành của con, việc nuôi dạy con thực sự một chút cũng không khó.

Rất nhiều phụ huynh còn có thể từ sự trưởng thành của con nhận được niềm vui khi một sinh mệnh mới lớn lên và sự báo đáp, cảm thấy con cái là món quà trời ban.

Tiểu Hoa biên dịch

Theo: aboluowang

Theo vandieuhay