Nghiệp của sự suy diễn: chiếc lồng tự giam mình

Có một khuynh hướng tâm lý rất phổ biến: suy diễn rồi tự mình làm khổ chính mình. Loại tâm lý này thường xảy ra ở nữ giới, nó cũng là một loại nghiệp, hễ con người có nghiệp thì sẽ phải chịu khổ, không ở thể xác thì ở tinh thần.

Người nữ thường không khổ vì sự việc, mà khổ vì ý nghĩa họ gán cho sự việc. Một ánh nhìn không rõ ràng, một tin nhắn trả lời chậm, một câu nói lửng lơ… trong tâm họ lập tức mở ra hàng chục kịch bản bởi họ quá nhạy cảm với mối liên kết. Người nữ sinh ra đã mang thiên hướng giữ gìn, kết nối, chăm sóc nhưng khi tâm không an trú, chính khả năng ấy lại quay về làm tổn thương họ.

Suy diễn là một loại nghiệp vì nó không cần sự thật để tồn tại. Nó chỉ cần cảm xúc. Khi tâm đã quen với bất an, nó sẽ tự sản sinh câu chuyện để nuôi dưỡng bất an ấy. Người nữ vì giàu cảm xúc nên dễ tin vào trực giác chưa được soi sáng, dễ nhầm lẫn giữa “cảm thấy” và “là như vậy”. Một khi đã tin vào suy diễn của chính mình, họ bắt đầu đau khổ rất thật vì những điều… chưa từng xảy ra.

Đáng sợ hơn, người nữ thường chịu đựng trong im lặng. Họ không nói ra để được tháo gỡ, mà giữ trong lòng để tự dằn vặt. Họ tự hỏi mình có đủ tốt không, có sai ở đâu không, có đáng bị đối xử như vậy không. Từ đó, họ biến mình thành bị cáo trong một phiên tòa do chính mình dựng lên, nơi không có luật sư bào chữa, chỉ có tiếng tự trách không ngừng.

Trong giáo lý nhà Phật, gốc của khổ là vọng tưởng. Suy diễn chính là một dạng vọng tưởng tinh vi: nó khoác áo “quan tâm”, “lo lắng”, “yêu thương”, nhưng bên trong là chấp trước và sợ mất. Người nữ vì yêu sâu nên sợ sâu; vì đặt nhiều ý nghĩa nên càng dễ khổ. Khi tâm bám chặt vào một người, một mối quan hệ, một kỳ vọng thì chỉ cần một rung động nhỏ cũng đủ tạo thành sóng lớn trong nội tâm.

Nghiệp ấy không đến từ bên ngoài. Không ai bắt người nữ phải suy diễn, cũng không ai ép họ phải đau khổ. Chính họ, bằng thói quen tư duy lặp đi lặp lại, đã tự dệt nên sợi dây trói mình. Mỗi lần tin vào một giả định tiêu cực mà không kiểm chứng, mỗi lần im lặng thay vì đối thoại, mỗi lần chọn chịu đựng thay vì đặt ranh giới, nghiệp lại dày thêm một lớp.

Nhưng nghiệp không phải định mệnh bất biến. Điều Phật dạy không phải là cam chịu mà là tỉnh thức. Khi người nữ nhận ra: “Ta đang khổ vì suy diễn, không phải vì sự thật”, thì ngay khoảnh khắc ấy, nghiệp bắt đầu rạn nứt. Khi họ học cách dừng lại trước khi kết luận, hỏi rõ thay vì đoán mò, quay về chăm sóc nội tâm thay vì kiểm soát người khác, họ đang chuyển nghiệp.

Người nữ không cần trở nên lạnh lùng để hết khổ. Họ chỉ cần sáng suốt hơn với chính cảm xúc của mình. Nhạy cảm là một món quà, nhưng nếu không có trí tuệ dẫn đường, món quà ấy sẽ biến thành gánh nặng. Khi người nữ biết đặt cảm xúc xuống, không đồng nhất mình với dòng suy nghĩ đang trôi, họ sẽ thấy: phần lớn nỗi đau từng dày vò họ, thực ra chỉ là bóng của tâm.

Rốt cuộc, nghiệp lớn nhất của người nữ không phải là yêu quá nhiều, mà là quên yêu chính mình bằng sự tỉnh táo. Khi họ thôi suy diễn, thôi tự kết tội, thôi sống trong những câu chuyện chưa được kiểm chứng, họ không chỉ giải thoát cho bản thân, mà còn trả lại cho tình yêu đúng vị trí của nó: nhẹ nhàng, chân thật và không làm ai phải khổ kể cả chính mình.

Mỹ Mỹ biên tập

Xem thêm

Theo vandieuhay