Tôi thấy con mình đẹp nhất khi đang cúi người đặt xuống một ly cà phê
Quán cà phê nhỏ nằm ở góc phố, đèn neon vàng hắt xuống con đường vắng như một vệt sáng mỏng manh giữa đêm. Tôi ngồi trong góc khuất, trước mặt là ly trà sữa đã nguội, nhưng mắt lại dõi theo từng bước chân con gái út là Trinh đang chạy bàn. Con bé mới mười bảy tuổi, dáng người nhỏ nhắn, tóc buộc cao, nụ cười trong veo. Dưới ánh đèn, bóng nó nghiêng nghiêng giữa tiếng gọi món, tiếng máy xay đá, và tiếng cười rộn ràng của đám học sinh bàn bên.
Bên bàn phía sau, một nhóm bạn trẻ ngồi cười nói. Họ bằng tuổi con tôi, cũng khoác trên vai chiếc cặp học trò, nhưng là những vị khách ngồi uống cà phê, trà sữa. Còn con bé, con tôi là người bưng khay, lau bàn, cúi đầu cảm ơn. Trong khoảnh khắc ấy, tôi thấy lòng mình nhói lên, chẳng phải vì thương, mà vì sợ. Sợ ánh nhìn của người khác, sợ con mình bị xem thấp, sợ cái nghề phục vụ khiến nó tủi thân.
Khi Lan lại gần, đặt ly trà sữa xuống bàn tôi, mồ hôi còn đọng trên trán, tôi hỏi khẽ: “Con có thấy tủi thân không? Làm thế này… trong khi bạn bè con đang vui chơi?”
Nó ngẩng lên, đôi mắt đen láy phản chiếu ánh đèn, rồi mỉm cười. “Không đâu mẹ. Con thấy vui mà. Con làm ở đây có tiền, có trải nghiệm. Con học được cách quan sát, lắng nghe, và hiểu người khác hơn. Bạn con ngồi uống, còn con phục vụ, mỗi người đều có một cách học khác nhau, đúng không mẹ?”
Tôi lặng người đi. Nụ cười của con không hề ngượng, cũng chẳng có chút gì là tự ti. Nó nói với giọng bình thản, như thể đang kể về một điều giản dị mà hiển nhiên. Trong đôi mắt ấy, không có bóng dáng của sự hổ thẹn, chỉ có ánh sáng của một người đã bắt đầu hiểu thế nào là lao động.
Tôi nhớ ngày con xin đi làm thêm. Tôi từng gạt phắt đi, sợ người ta bàn tán “con nhà khá giả mà đi bưng bê”. Nhưng Lan chỉ nhìn tôi, nói chậm rãi: “Mẹ, con không làm vì thiếu tiền. Con chỉ muốn biết cảm giác kiếm ra tiền bằng tay mình, để hiểu rằng tiền không rơi xuống từ trời, và mỗi công việc đều có giá trị.”
Từ hôm ấy, nó làm ba buổi tối một tuần, vẫn giữ hạng học sinh giỏi, vẫn phụ tôi phơi đồ mỗi sáng. Tôi tưởng con sẽ sớm bỏ, nhưng không, càng ngày nó càng vui. Có những hôm về khuya, nó kể tôi nghe chuyện người khách quen già hay quên ví, chuyện mấy bạn nhân viên mới ngượng ngùng khi lần đầu nhận tiền tip. Mỗi câu chuyện đều nhỏ, nhưng ánh mắt con khi kể thì sáng lạ thường.
Một tối nọ, có cậu sinh viên ngồi ở bàn gần đó. Khi Lan mang đồ ra, cậu khẽ nói: “Em làm chăm lắm. Anh hồi trước cũng từng chạy bàn, mới thấy ai cũng đáng được tôn trọng như nhau. Lao động không phân sang hèn, chỉ khác nhau ở thái độ.”
Lan cười nhẹ, đáp lại: “Dạ, em cũng nghĩ vậy ạ.” Rồi lại đi tiếp, dáng nhỏ bé mà tràn đầy tự tin.
Ngồi nhìn con, tôi chợt nhận ra, có lẽ tôi đã sai. Tôi từng nghĩ lao động tay chân là điều phải tránh, là thứ khiến con mình bị thương tổn lòng tự trọng. Nhưng chính công việc ấy, công việc cúi đầu dọn bàn, bê khay, cười với người lạ lại dạy con tôi bài học mà sách vở không thể dạy, rằng giá trị không nằm ở việc mình làm gì, mà ở cách mình làm nó.
Đêm ấy về nhà, Lan kể chuyện một bà cụ ghé quán, chỉ gọi ly trà sữa nhỏ, ngồi rất lâu. “Bà nói con trai bà mất rồi, giờ chỉ ra quán cho đỡ buồn. Hôm nay con pha ly trà hơi ngọt, mà bà vẫn khen ngon, rồi còn bảo cảm ơn. Mẹ ơi, tự nhiên con thấy hạnh phúc lắm.”
Tôi ôm con, thấy nơi lồng ngực mình dâng lên một niềm tự hào âm ỉ. Con bé đã lớn, không phải theo năm tháng, mà trong cách nó biết trân trọng những điều bé nhỏ.
Ngoài kia, thành phố vẫn ồn ào, ánh đèn vẫn loang loáng trên những con đường đầy bụi. Nhưng trong lòng tôi, có một thứ ánh sáng khác, nhẹ nhàng ấm áp, ánh sáng của sự tự trọng và ý nghĩa mà lao động mang lại. Tôi chợt hiểu, con người ta không trở nên nhỏ bé vì phục vụ ai, chỉ khi khinh thường lao động mới thật sự làm mình thấp đi.
Từ đó, mỗi lần đi ngang quán cà phê, tôi không còn thấy lo nữa. Tôi thấy tự hào. Bởi trong những bàn tay chai sạn, trong từng giọt mồ hôi trên trán con, có một điều đẹp đẽ đang lớn lên, điều mà tiền bạc không thể mua được. Đó là niềm kiêu hãnh của người biết sống bằng sức mình.
Tú Uyên biên tập
Xem thêm
Theo vandieuhay