Tần Mục Công thoát nạn nhờ lấy ân báo oán

Trong sử sách có chép một câu chuyện cảm động về Tần Mục Công – một minh quân thời Xuân Thu. Câu chuyện bắt đầu từ một trận chiến giữa Tần và Tấn.

Khi Tần Mục Công bị tướng Tấn là Hàn Giản và Lương Do Mỵ thúc quân đuổi bắt, thấy thế nguy nan, ông than rằng:

“Ngày nay ta lại bị nước Tấn bắt thì còn có trời đất nào nữa!”

Ngay trong giây phút sinh tử ấy, bỗng có một toán tráng sĩ hơn ba trăm người từ phía tây kéo đến, vừa đi vừa hô lớn:

“Chớ làm hại ân chủ ta!”

Tần Mục Công ngẩng đầu nhìn, thấy bọn tráng sĩ tóc tai rối bời, chân đi giày cỏ, lưng mang cung tên, tay cầm dao nhọn, liều chết xông vào đánh quân Tấn. Hàn Giản và Lương Do Mỵ hoảng hốt chống đỡ. Ba trăm tráng sĩ kia đã cứu thoát Tần Mục Công cùng cả Tây Khuất Thuật, rồi thừa thế đánh tan quân Tấn, khiến chúng chết vô số.

Tần Mục Công về đến đại dinh, thở dài bảo Bách Lý Hề:

“Ta không nghe lời nhà ngươi, suýt nữa thì bị người nước Tấn cười.”

Sau đó, hơn ba trăm tráng sĩ được triệu vào yết kiến. Mục Công hỏi:

“Các ngươi ở đâu mà lại liều chết cứu ta như vậy?”

Họ đồng thanh đáp:

“Chủ công không nhớ chuyện mất ngựa năm xưa sao? Chúng tôi chính là bọn ăn thịt ngựa đó!”

Chuyện là, năm xưa Mục Công đi săn ở Lương Sơn, đêm đến bỗng mất mấy con ngựa. Quân sĩ lần tìm, phát hiện có một bọn hơn ba trăm người đang tụ họp ăn thịt ngựa dưới chân Kỳ Sơn, liền xin lệnh vây bắt. Nhưng Mục Công chỉ thở dài:

“Ngựa đã chết rồi mà nay lại giết người, thì dân trong nước tất bảo ta quý ngựa hơn người.”

Rồi ông còn truyền mang mấy chục hũ rượu ngon ban cho họ, nhắn rằng:

“Chúa công tôi thấy các ngươi ăn thịt ngựa mà không uống rượu, e dễ sinh bệnh, nên sai tôi mang rượu đến để các ngươi cùng uống.”

Bọn ăn trộm ngựa cảm động vô cùng, nói với nhau:

“Chúng ta trộm ngựa, chúa công không bắt tội thì chớ, lại lo chúng ta sinh bệnh mà ban rượu ngon. Món ân này bao giờ chúng ta mới trả được!”

Về sau, nghe tin Mục Công đi đánh Tấn, họ tự nguyện kéo nhau đến giúp. Gặp lúc ông nguy khốn, họ xông vào giải vây.

Nghe xong, Mục Công than:

“Bọn ăn trộm ngựa còn biết đền ơn, ai ngờ Tấn hầu lại bất nghĩa như vậy.”

Ông liền hỏi có ai muốn làm quan, sẽ phong chức ngay. Nhưng cả ba trăm tráng sĩ đều đáp:

“Chúng tôi chỉ đến để đền ơn chúa công, chứ không muốn làm quan.”

Mục Công lại ban vàng lụa, họ nhất quyết không nhận, cáo từ mà đi. Mục Công xúc động, khen ngợi mãi không thôi.

Người ta vẫn nói “gieo nhân nào, gặt quả nấy”. Nhưng ở đây, điều đáng quý hơn là Mục Công đã “gieo” bằng một sự lựa chọn rất nhân văn: ông đặt mạng người cao hơn của cải. Và rồi, “quả” ông gặt được chính là sinh mạng của mình được bảo toàn, lại thêm tấm lòng trung hậu của dân.

Trong đời thường hôm nay, ta có thể không ở ngôi vị chư hầu hay làm đại sự, nhưng từng hành động nhỏ cũng có sức lan tỏa. Một cái nắm tay nâng người ngã, một lời nói tử tế trong lúc ai đó tuyệt vọng, một lần bỏ qua lỗi lầm của kẻ khác… tất cả đều có thể trở thành hạt giống thiện lành.

Có thể ta không chờ họ “trả ơn”, nhưng ở một vòng quay nào đó của đời sống, lòng tốt ấy sẽ trở về – đôi khi từ chính những người xa lạ.

Thử hình dung, nếu Tần Mục Công ngày ấy nghe theo thuộc hạ mà bắt giết cả bọn trộm ngựa, thì kết cục hôm sau có lẽ ông đã bỏ mạng nơi đất Tấn. Nhưng vì một niệm từ bi, ông lại giữ được cả thiên mệnh.

Bởi vậy, lòng tốt chẳng bao giờ mất đi, nó chỉ đang đi một vòng thật xa để quay về.

Khai Tâm biên tập

Xem thêm

Theo vandieuhay