Yết Kiêu và Dã Tượng – đôi gia tướng huyền thoại
Xuất thân và tuổi trẻ
Yết Kiêu tên thật là Phạm Hữu Thế, quê ở Chí Linh, Hải Dương. Ngay từ nhỏ, ông đã nổi tiếng giỏi bơi lội, lặn nước giỏi như rái cá, có thể ngụp lâu dưới sông mà không cần thở. Tài năng ấy khiến Hưng Đạo Vương đặc biệt chú ý và thu nhận làm gia tướng thân cận.
Dã Tượng, tên thật là Nguyễn Tượng, cũng người vùng Hải Dương. Ông nổi tiếng với sức khỏe phi thường, từng có thể khiêng voi, dắt voi, điều khiển voi trận vô cùng thiện nghệ. Nhờ vậy, ông được giao trọng trách quản lý tượng binh – lực lượng lợi hại của quân Trần.
Cả hai đều xuất thân từ tầng lớp bình dân, không quyền thế, không học hành cao rộng. Nhưng chính tài năng thiên bẩm, cùng lòng trung nghĩa tuyệt đối với chủ tướng, đã đưa họ trở thành những cái tên được sử sách và dân gian tôn vinh.
Gia tướng thân tín của Hưng Đạo Vương
Trong quân đội nhà Trần, Yết Kiêu và Dã Tượng không chỉ là tướng lĩnh chiến đấu mà còn là cận vệ trung thành của Trần Hưng Đạo. Họ theo ông như hình với bóng, từ những trận thủy chiến lớn cho đến những chuyến công cán bí mật.
-
Yết Kiêu được giao nhiệm vụ tình báo, phá hoại thủy quân giặc. Ông có thể lặn xuống thuyền địch, đục thủng đáy thuyền hoặc phá dây neo, làm rối loạn đội hình quân Nguyên.
-
Dã Tượng là người điều khiển voi chiến, đồng thời chỉ huy đội tượng binh – lực lượng xung kích quan trọng trong các trận đánh trên bộ.
Hai người không chỉ là tướng giỏi, mà còn là “tay phải, tay trái” của Hưng Đạo Vương, sẵn sàng hy sinh vì chủ tướng và đại nghĩa.
Công lao trong kháng chiến chống Nguyên – Mông
Trong cuộc kháng chiến lần thứ hai (1285) và thứ ba (1288), Yết Kiêu và Dã Tượng đều lập nhiều công lao hiển hách.
-
Yết Kiêu từng nhiều lần bí mật lặn vào trại thủy quân Nguyên, đục thủng chiến thuyền, khiến chúng hoảng loạn, thiệt hại nặng nề. Tài lặn nước của ông trở thành nỗi khiếp sợ của quân xâm lược. Tương truyền, trong chiến thắng Bạch Đằng, Yết Kiêu cũng góp công trong việc bố trí cọc ngầm dưới lòng sông.
-
Dã Tượng chỉ huy đội tượng binh xông pha nơi tiền tuyến. Trong nhiều trận đánh, hình ảnh voi chiến dưới sự điều khiển của ông đã góp phần phá vỡ đội hình quân Nguyên, tạo lợi thế cho quân Trần. Với sức khỏe phi thường, ông còn nổi tiếng với giai thoại một mình kéo đứt xích sắt, hay dắt voi vượt sông trong đêm.
Lòng trung thành và giai thoại
Điều khiến Yết Kiêu và Dã Tượng được ca ngợi không chỉ là tài năng, mà còn là lòng trung nghĩa tuyệt đối với Hưng Đạo Vương.
Dân gian kể rằng: khi Hưng Đạo Vương bệnh nặng, Yết Kiêu và Dã Tượng đều nguyện chết theo để hầu hạ chủ tướng nơi suối vàng. Hưng Đạo Vương cảm động, nhưng khuyên họ hãy sống để tiếp tục phò tá đất nước. Sau khi ông mất, cả hai người đều đau xót khôn nguôi, tiếp tục được triều đình trọng dụng và nhân dân kính ngưỡng.
Hình tượng trong văn hóa dân gian
Ngày nay, cả Yết Kiêu và Dã Tượng đều được thờ phụng ở nhiều nơi: đền Yết Kiêu tại Chí Linh (Hải Dương), đền Dã Tượng tại Cẩm Giàng (Hải Dương), và đặc biệt là trong hệ thống đền thờ Hưng Đạo Vương ở Nam Định, Thái Bình, Quảng Ninh.
Hình tượng của họ trở thành biểu tượng của người anh hùng bình dân, từ tầng lớp thấp bé nhưng bằng tài năng và lòng trung nghĩa đã làm nên kỳ tích. Người Việt coi Yết Kiêu là “thủy thần”, coi Dã Tượng là “thần sức mạnh”, gửi gắm niềm tin và sự ngưỡng mộ.
Kết luận
Yết Kiêu và Dã Tượng là minh chứng sống động cho chân lý: trong công cuộc giữ nước, không chỉ có các vương hầu, tôn thất mới làm nên lịch sử, mà còn có những người bình dân, từ tài năng và lòng trung nghĩa đã trở thành bất tử.
Họ là đôi bạn trung thành, hai cánh tay đắc lực của Hưng Đạo Vương, góp phần quan trọng trong những chiến thắng vĩ đại của triều Trần. Sự gắn bó và trung nghĩa của họ để lại cho hậu thế một bài học về lòng tận trung, tận hiếu – những giá trị vĩnh hằng của dân tộc Việt Nam.