CHUYỆN THỜI CHIẾNLịch SửLịch Sử Việt Nam

Không khí sục sôi những ngày Cách mạng tháng Tám 1945 trong báo chí xưa

Nhìn lại không khí sục sôi những ngày Cách mạng tháng Tám 1945 qua báo chí xưa

Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một trang sử vàng son của dân tộc Việt Nam, với những ngày tháng sục sôi, biến động mà mỗi người dân Việt Nam đều khắc ghi. Nhìn lại những ấn phẩm báo chí được xuất bản trong giai đoạn 1945-1946, chúng ta có thể cảm nhận rõ nét không khí bùng nổ của một cuộc cách mạng vĩ đại, nơi ý chí độc lập và tinh thần dân tộc đã lan tỏa mạnh mẽ khắp mọi miền đất nước, từ Bắc chí Nam.

1. Cuộc biểu tình biến thành cuộc biểu dương lực lượng của Việt Minh tại Hà Nội

Tại thủ đô Hà Nội, vào ngày 17/8/1945, một sự kiện mang tính bước ngoặt đã diễn ra. Ban đầu, đây là một cuộc mít tinh của Tổng hội Viên chức nhằm ủng hộ chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim, được tổ chức tại Nhà hát Lớn. Tuy nhiên, tình thế đã thay đổi nhanh chóng một cách ngoạn mục. Những người yêu nước, do Việt Minh lãnh đạo, đã khéo léo biến cuộc mít tinh này thành một cuộc biểu dương lực lượng lớn lao.

Đúng lúc đó, từ trên cao của Nhà hát Lớn, lá cờ đỏ sao vàng đã bất ngờ được tung xuống, thay thế hoàn toàn lá cờ quẻ Ly của chính phủ thân Nhật. Hình ảnh lá cờ cách mạng tung bay giữa trung tâm thủ đô đã làm bùng lên tinh thần yêu nước trong lòng quần chúng. Ngay lập tức, hàng vạn người tham gia mít tinh đã hô vang các khẩu hiệu “Ủng hộ Việt Minh”, “Việt Nam độc lập”, cùng nhau cất cao tiếng hát những bài ca cách mạng. Bất chấp cơn mưa lớn trút xuống, dòng người vẫn cuộn lên thành một cuộc tuần hành rầm rộ, tràn ngập đường phố, thể hiện sức mạnh đoàn kết và ý chí giành độc lập không gì lay chuyển.

2. Cuộc khởi nghĩa tự phát, táo bạo ở thành Bắc Ninh

Không chỉ ở Hà Nội, không khí cách mạng cũng lan tỏa đến các tỉnh lỵ. Tại thành Bắc Ninh, một cuộc khởi nghĩa có phần tự phát nhưng vô cùng dũng cảm đã diễn ra. Hàng vạn người dân từ các làng mạc lân cận đã nhất tề kéo về tỉnh lỵ. Họ mang theo cờ đỏ sao vàng, giáo, mác, gậy gộc, và thậm chí cả súng, thể hiện một tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao độ.

Khi đến thành, họ hô vang các khẩu hiệu và xông vào, hạ cờ Nhật và thượng cờ Việt Minh một cách dứt khoát. Dù quân Nhật đã có hành động kháng cự, nhưng trước khí thế sục sôi và lòng dũng cảm của quần chúng, sự kháng cự đó nhanh chóng trở nên vô vọng. Sau khi chiếm được thành, đoàn người tiếp tục tiến vào trại Bảo an binh, chiếm lấy kho súng đạn, bổ sung vũ khí cho lực lượng cách mạng. Cuộc khởi nghĩa này là minh chứng cho tinh thần tự chủ, sự quyết đoán và sức mạnh đáng kinh ngạc của quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh giành chính quyền.

3. Lễ tuyên thệ thiêng liêng và sức mạnh của tuổi trẻ Sài Gòn

Ở miền Nam, không khí cách mạng cũng sôi động không kém. Vào chiều Chủ nhật, ngày 19/8/1945, tại Sài Gòn, một buổi lễ tuyên thệ trọng thể của 30.000 thanh niên và phụ nữ đã diễn ra tại vườn Ông Thượng. Hàng chục ngàn người đã đổ về đây, tạo nên một biển người rực rỡ và đầy nhiệt huyết.

Tại buổi lễ, sau nghi thức chào cờ và hát bài “Thanh niên Hành khúc”, đại diện của thanh niên và phụ nữ đã long trọng tuyên thệ. Lời tuyên thệ vang vọng, thể hiện sự trung thành tuyệt đối với Tổ quốc và ý chí tuân theo luật lệ của Thanh niên Tiền phong. Buổi lễ kết thúc bằng một cuộc tuần hành lớn qua các con phố chính của Sài Gòn, mỗi bước chân của đoàn người đều thể hiện niềm tin sắt đá vào tương lai độc lập của dân tộc.

Những bài báo cũ đã tái hiện một cách sống động và chân thực những ngày tháng lịch sử ấy, khi toàn dân Việt Nam đã đoàn kết một lòng, đứng lên lật đổ ách thống trị của ngoại bang và tay sai, giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc. Đó là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của ý chí và tinh thần dân tộc.

 

Còn gì vui mừng bằng, mặc dầu những đám mưa liên tiếp dội nước xuống lầy đường, chiều Chúa nhựt 19/8, trên 20 ngàn công chúng, đàn ông có, đàn bà có và già trẻ đủ hạng đã kéo đến vườn Ông Thượng dự cuộc tuyên thệ của thanh niên và phụ nữ Thành phố (TP).

Còn gì phấn khởi hơn khi chúng ta thấy từ một giờ trưa, khắp ngả đường trong địa phương Sài Gòn – Chợ Lớn và ở những vùng lân cận, 30 ngàn vừa tráng sinh, thiếu sinh TP và phụ nữ TP hùng dũng kéo đến sân banh ở vườn Bờ Rô để rồi, dưới quyền chỉ huy của những tráng sinh, sắp thành hàng ngũ bên những lá cờ thanh niên TP phấp phới bay…

Ba chục ngàn thiếu niên và thanh niên đó là những người của các giới trong nước đã liên kết chặt chẽ để phụng sự quốc gia hầu củng cố nền độc lập của xứ sở.

Thanh niên Tiền phong diễu hành biểu dương lực lượng ngày 21/8/1945 tại Sài Gòn. Nguồn: Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh

Đến dự cuộc lễ chúng tôi thấy có quý ông Ida, Tổng ủy viên thể thao, thể dục và phong trào thanh niên; Kha Vạn Cân, Giám đốc phòng Thể thao và Thể dục… và trên khán đài Trung ương có ông Khono, quận trưởng địa phương với nhiều nhà tai mắt đến chứng kiến ngày đáng ghi nhớ của Thanh niên TP.

Đúng 4 giờ, một thanh niên cầm đuốc chạy vòng quanh sân rồi đặt cây đuốc đó vào lư hương trên bàn thờ Tổ quốc. Cây đuốc lửa đó là tượng trưng: lửa máu nóng. Rồi hết thảy nam nữ thanh niên day về phía bàn thờ Tổ quốc hô lớn: Việt Nam độc lập! Việt Nam thống nhứt! Việt Nam hùng cường!

Kế đó, trên 50 ngàn quốc dân Việt Nam, gần day về phía bàn thờ Tổ quốc, yên lặng chào cờ, và cất cao giọng hát bài “Thanh niên Hành khúc”.

Những tiếng vang động trên đây vừa dứt, ông Phạm Ngọc Thạch liền đứng trước máy truyền thanh nói đại ý về cuộc lễ tuyên thệ trọng thể này và chỉ rõ sứ mạng của thanh niên trong giai đoạn mới của nước Việt Nam.

Ông Thạch vừa dứt lời, bà Hồ Vĩnh Ký thay mặt trên 500 phụ nữ TP rồi tới anh Võ Văn Khải đại diện Tráng sinh và thiếu sinh ở địa phương tuyên thệ:

– Tôi xin thề trung thành với Tổ quốc! Tôi xin thề tuân theo luật của Thanh niên TP!

Trong lúc đó, đồng một loạt, 30 ngàn thanh niên đưa tay hô lớn: “Tôi xin thề!…”. Và, để kết thúc cuộc lễ long trọng trên đây: công chúng và thanh niên đứng yên lặng đăm đăm vào lá cờ từ từ hạ… để rồi lại cất cao giọng hát một lần nữa, bài “Thanh niên hành khúc”.

Sau đó, hết thảy thanh niên hùng dũng kéo đi qua các đường, nhất là đường Catinat.■

 

 

 

Gửi phản hồi