Tản văn về Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn

Khoảng năm đầu Nguyên Phong (1251), Hưng Đạo vương Quốc Tuấn đã cướp cô ruột của mình là Thiên Thành công chúa. Trần Thái Tông đành ban hôn cho hai người.
.
Ngày 15 tháng ấy, Trần Thái Tông đã mở hội lớn 7 ngày đêm, bày các tranh về lễ kết tóc và nhiều trò chơi cho người trong triều ngoài nội đến xem, ý muốn cho Thiên Thành công chúa làm lễ kết tóc với Trung Thành vương. Trước đó, Hoàng đế cho công chúa đến ở trong dinh Nhân Đạo vương (Nhân Đạo vương là cha Trung Thành vương). Con trai của Yên Sinh vương là Quốc Tuấn muốn lấy công chúa, nhưng không làm thế nào được, mới nhân ban đêm lẻn vào chỗ ở của công chúa.

Mẹ nuôi Trần Quốc Tuấn là Thụy Bà công chúa biết chuyện, sợ ông bị hại trong phủ, liền chạy đến cung điện cáo cấp, xin Trần Thái Tông cứu Trần Quốc Tuấn. Hoàng đế hỏi việc gì, Thụy Bà trả lời: “Quốc Tuấn ngông cuồng, đêm lẻn vào chỗ Thiên Thành, Nhân Đạo bắt giữ rồi, e sẽ bị hại, xin bệ hạ rủ lòng thương, sai người đến cứu”.

Trần Thái Tông vội sai người đến dinh Nhân Đạo vương, vào chỗ Thiên Thành, thì thấy Trần Quốc Tuấn đã ở đấy. Hôm sau, Thụy Bà công chúa dâng 10 mâm vàng đến chỗ Trần Thái Tông xin lễ cưới Thiên Thành công chúa cho Trần Quốc Tuấn. Thái Tông bất đắc dĩ phải gả công chúa cho ông và lấy 2000 khoảnh ruộng ở phủ Ứng Thiên để hoàn lại sính vật cho Trung Thành vương.

Thiên Thành công chúa ở cùng Hưng Đạo vương ngót 37 năm, sinh hạ nhiều con, trong đó có Khâm Từ Thái hậu, chính thất của Trần Nhân Tông, mẹ sinh của Trần Anh Tông; và Hưng Nhượng vương Quốc Tảng, cha của Bảo Từ Thái hậu, chính thất của Trần Anh Tông.
.
.
.
Tương kiến thì nan biệt diệc nan,
Đông phong vô lực bách hoa tàn.
Xuân tàm đáo tử ty phương tận,
Lạp cự thành hôi lệ thuỷ can.
Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải,
Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn.
Bồng Lai thử khứ vô đa lộ,
Thanh điểu ân cần vị thám khan.
.
Gặp nhau, ly biệt, khó muôn trùng,
Kiệt sức, hoa tàn oán gió Đông.
Đến chết xuân tằm tơ đứt đoạn,
Thành tro ngọn nến lệ vơi dòng.
Gương soi buồn sớm đầu phơ bạc,
Thơ hứng ngâm đêm trăng lạnh lùng.
Đây đến Bồng Lai xa mấy đỗi,
Cậy chim dẫn lối giúp ta cùng.