Dưỡng sinh trước hết là dưỡng tâm: Ba cảnh giới dưỡng tâm của người xưa 

Giữa cơn sốt dưỡng sinh của thời hiện đại, con người miệt mài tìm kiếm những thực đơn khoa học, những phương pháp luyện tập tối ưu, những loại thực phẩm bổ sung đắt tiền, nhưng lại dễ dàng bỏ quên một lời dặn cũ mà thâm sâu của người xưa: “Dưỡng sinh trước tiên phải dưỡng tâm.”

Sức khỏe chân chính không chỉ được đo bằng cơ bắp hay chỉ số sinh lý, mà bắt nguồn từ sự an hòa của nội tâm. Con đường dưỡng tâm mà cổ nhân để lại, giản dị mà sâu xa, gồm ba cảnh giới nối tiếp nhau: Thanh tâm – Tĩnh tâm – Khoan tâm.

Cảnh giới thứ nhất: Thanh tâm – “gạn bỏ” để trở về bản chân

Thanh tâm là điểm khởi đầu của mọi sự tu dưỡng. Người xưa nói: “Thanh tâm quả dục, phương năng thần ngưng.”Chữ “thanh” không có nghĩa là trống rỗng, mà là gột rửa tạp niệm, trả tâm về trạng thái nguyên sơ nhất.

 Đó là sự tự tại của Đào Uyên Minh khi “hái cúc nơi hàng rào phía đông, ung dung thấy núi Nam”, hay cái thấm thía của Tô Thức: “Nhân gian hữu vị thị thanh hoan” – niềm vui thanh đạm mới là hương vị thật của đời người.

Con người hiện đại sống trong biển thông tin và dục vọng, tâm trí lúc nào cũng căng đầy mong cầu, so sánh, bất an. Thanh tâm chính là học cách làm phép trừ cho nội tâm: bớt tranh chấp, giảm tiêu hao tinh thần, rời xa những điều khiến lòng xao động không cần thiết. Khi tâm như mặt nước được lọc trong, trí tuệ mới có chỗ hiển lộ. 

“Hoàng Đế Nội Kinh” từng nói: “Điềm đạm hư vô, chân khí tòng chi.” Tâm thanh thì khí thuận, khí thuận thì thân thể tự nhiên an ổn.

Cảnh giới thứ hai: Tĩnh tâm – giữ định lực giữa đời náo động

Nếu thanh tâm là quét sạch bụi bặm, thì tĩnh tâm là để bụi lắng xuống. Tĩnh không phải là trốn khỏi thế gian, mà là giữa sóng gió vẫn giữ được nội tâm không chao đảo. 

Gia Cát Lượng trong “Giới Tử Thư” đã viết: “Phi đạm bạc vô dĩ minh chí, phi ninh tĩnh vô dĩ trí viễn.” Tĩnh tâm không chỉ là trạng thái, mà là một loại năng lực  năng lực đứng vững trước ồn ào và phù hoa.

Người xưa dưỡng tâm bằng ngồi thiền, điều tức, gảy đàn, ngắm trăng để thu thần tụ khí. Còn người nay, đôi khi chỉ cần một khoảnh khắc đủ chậm: lắng nghe tiếng mưa rơi ngoài hiên, chú tâm vào hương trà ấm, hay cảm nhận từng nhịp thở khi đi bộ. 

Khi tâm tĩnh lại, sự minh mẫn sinh ra; khi tâm không loạn, cơ thể mới khởi động khả năng tự điều chỉnh và phục hồi.

Cảnh giới thứ ba: Khoan tâm – dùng bao dung tháo gỡ nút thắt nhân sinh

Cảnh giới cao nhất của dưỡng tâm là khoan tâm. Nếu thanh tâm và tĩnh tâm chủ yếu là tu sửa nội tại, thì khoan tâm chính là cách ta đối diện với thế giới. “Khoan” là mở rộng dung lượng của trái tim, là tiếp nhận những điều trái ý, là buông xuống những va chạm và được mất của đời người. Bạch Cư Dị từng viết: “Vô luận hải giác dữ thiên nhai, đại để tâm an tức thị gia.” Chỉ cần tâm an, nơi đâu cũng là chốn quay về.

Đời sống không tránh khỏi hiểu lầm, vấp ngã và tiếc nuối. Nếu dùng tâm hẹp hòi để đối diện, ta tự giam mình trong chiếc kén chật chội; nếu dùng tâm khoan hòa, mọi khúc mắc sẽ dần tan như băng gặp gió xuân. 

“Thái Căn Đàm” nói: “Sự lai nhi tâm thủy hiện, sự khứ nhi tâm tùy không.” Khoan tâm không phải là thờ ơ hay cam chịu, mà là sự thấu hiểu sâu sắc và vượt lên trên. Khi lòng rộng mở, khí huyết thông suốt, bệnh tật tự nhiên không có chỗ dung thân.

Dưỡng tâm – một cuộc tu hành quay về bên trong

Thanh tâm giúp ta nhẹ bớt gánh nặng, tĩnh tâm giúp ta đứng vững, khoan tâm giúp ta thông đạt. Ba cảnh giới ấy vừa nối tiếp, vừa dung hòa, cùng tạo nên trạng thái mà người xưa gọi là “tâm – thần hợp nhất” chính là gốc rễ chân chính của dưỡng sinh.

Chúng ta có thể không sống như người xưa, nhưng vẫn có thể học lấy trí tuệ của họ. Giữa nhịp sống gấp gáp, hãy dành cho mình những khoảng lặng để quan chiếu nội tâm; giữa các mối quan hệ chằng chịt, hãy rèn luyện sự bao dung và buông bỏ chấp niệm.

Dưỡng sinh rốt cuộc vẫn là dưỡng tâm. Tâm nếu phong phú thì thân tự mạnh khỏe; tâm nếu thông suốt thì nhân gian nơi nào cũng hóa mùa xuân.

Nguyện mỗi chúng ta, giữa thế giới rối ren này, đều có thể tu được một trái tim thanh minh, ninh tĩnh và rộng mở.

Tiểu Hoa biên dịch

Theo: aboluowang

Theo vandieuhay