Gợi mở cách dạy con từ mẹ của Mạnh Tử – Mạnh Mẫu

Mẹ của Mạnh Tử họ Cừu, cha tên là Mạnh Kích, mất từ khi Mạnh Tử còn nhỏ. Mạnh Tử sau này có thể trở thành “Á Thánh”, trở thành người có địa vị chỉ sau Khổng Tử trong hệ thống tư tưởng Nho gia, phần lớn là nhờ vào mẹ của ông- Mạnh Mẫu.

Dạy con từ trong bụng mẹ

Từ rất sớm, người xưa đã coi trọng “thai giáo”. Mạnh mẫu hiểu sâu sắc điều này. Trong Hàn Thi Ngoại Truyện từng ghi lại rằng, khi mang thai Mạnh Tử, bà luôn giữ thân tâm ngay chính: ghế không ngay thì không ngồi, thức ăn không chỉnh tề thì không dùng. 

Bởi bà tin rằng, đứa trẻ trong bụng mẹ đã có thể cảm nhận được trạng thái tinh thần của mẹ. Khi tâm mẹ an hòa, đoan chính, đứa trẻ tự nhiên cũng được nuôi dưỡng trong nguồn năng lượng lành thiện, từ đó dễ hình thành trí tuệ sáng suốt và phẩm chất tốt đẹp.

Sau khi con chào đời, Mạnh mẫu không chỉ chăm lo cái ăn cái mặc, mà còn đặc biệt coi trọng việc uốn nắn nhân cách. Bà dạy con bằng lời nói, nhưng quan trọng hơn là bằng chính hành vi của mình. 

Xem trọng việc học hành của con

Mạnh Mẫu rất xem trọng việc học hành của con. Khi nhận ra môi trường sống không có lợi cho sự học tập và trưởng thành của con, bà không ngại gian khó, nhiều lần chuyển nhà để tìm nơi phù hợp. Cuối cùng, hai mẹ con dọn đến gần học cung ở thành Trâu. 

Dù nhà cửa đơn sơ, nhưng xung quanh là những sĩ tử phong thái nhã nhặn, lời ăn tiếng nói chừng mực. Trẻ con trong vùng thường tụ tập, bắt chước nghi lễ học đường, cử chỉ đoan trang, trật tự. Nhìn thấy điều ấy, Mạnh mẫu rất vui mừng và quyết định an cư. Câu chuyện ấy về sau được lưu truyền với tên gọi “Mạnh mẫu tam thiên”- Mạnh Mẫu ba lần chuyển nhà vì con.

Từ nhỏ Mạnh Tử đã thông minh hiếu học, ông luôn tò mò trong các vấn đề cuộc sống, nên thường xuyên đặt ra các câu hỏi cho Mạnh Mẫu, khi đi học những vấn đề nào không thể giải đáp trên lớp ông điều về nhà hỏi mẹ. Mạnh Mẫu kiên trì và nhẫn nại, giải đáp từng thắc mắc của con.

Người xưa cho rằng, nhân cách căn bản của một con người phần lớn hình thành trước sáu tuổi. Sau đó, trẻ sẽ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ môi trường xung quanh. Gần điều thiện thì học điều thiện, gần điều xấu thì dễ nhiễm thói xấu. Ông bà ta có câu “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng, có thể hiểu là như thế.

Thế nhưng ngày nay, vì sợ con chịu thiệt thòi, nhiều người lớn lại dạy con phải khôn khéo, sắc sảo, thậm chí ích kỷ để tự bảo vệ mình. Lâu dần, trẻ chỉ biết nghĩ cho bản thân, không biết đặt mình vào vị trí của người khác. Những tổn thương và bất an trong xã hội hôm nay, không thể nói là không liên quan đến cách giáo dục ấy. 

Chú trọng tu dưỡng bản thân làm gương cho con

Chỉ khi người mẹ bắt đầu từ việc tu dưỡng chính mình, lấy thân làm gương, dạy con bằng nhân cách sống, thì con trẻ mới có thể hình thành đạo đức vững vàng, xã hội mới mong có được sự an hòa.

Một câu chuyện nhỏ nhưng rất nổi tiếng là chuyện “mua thịt giữ lời”. Khi sống gần chợ, Mạnh Tử thấy hàng xóm giết lợn liền hỏi mẹ để làm gì. Vì bận việc, Mạnh mẫu thuận miệng nói là để cho con ăn. Mạnh Tử nghe vậy liền vui mừng chờ đợi. Nhận ra mình đã lỡ lời, dù gia cảnh eo hẹp, Mạnh mẫu vẫn mua thịt cho con. Bà dạy con bằng chính hành động: làm người phải giữ chữ tín, lời nói ra không được xem nhẹ. Muốn con thành thật, người mẹ phải thành thật trước.

Lại có câu chuyện “đoạn chức đốc học”. Một lần Mạnh Tử trốn học đi chơi. Khi con về nhà, Mạnh mẫu không trách mắng, chỉ lặng lẽ cắt đứt tấm vải đang dệt. Thấy con ngạc nhiên, bà nói: “Con bỏ học cũng giống như mẹ cắt ngang tấm vải này. Mọi công sức đều thành dang dở.” 

Hình ảnh ấy khắc sâu trong tâm trí Mạnh Tử, khiến ông hiểu rằng làm việc phải bền bỉ, không được nửa chừng bỏ cuộc. Từ đó, ông chuyên tâm học tập, không còn lười nhác.

Ngay cả khi Mạnh Tử đã lập gia đình, Mạnh mẫu vẫn ân cần chỉ dạy. Có lần, vì hiểu lầm trong sinh hoạt vợ chồng, Mạnh Tử sinh ý bất mãn. Mạnh mẫu đã dùng đạo lý để khuyên nhủ, giúp con nhận ra lỗi của mình, giữ gìn hòa khí gia đình.

Khi Mạnh Tử muốn chu du các nước để thực hiện chí hướng, ông lại do dự vì lo không phụng dưỡng được mẹ già. Hiểu rõ tâm trạng ấy, Mạnh mẫu nói rằng: phận sự của người mẹ là giữ tròn lễ của người mẹ, còn chí hướng của con là gánh vác đạo nghĩa thiên hạ. 

Con cứ đi theo con đường đúng đắn, mẹ sẽ tự chăm lo phần đời của mình. Lời nói ấy đã cởi bỏ mọi vướng mắc trong lòng Mạnh Tử, giúp ông vững bước trên con đường mình chọn.

Sự vĩ đại của Mạnh mẫu không chỉ nằm ở việc chăm lo gia đình hay tuân thủ lễ nghi, mà ở chỗ bà đã dành cả đời để nuôi dưỡng nhân cách của con: từ khi còn trong bụng mẹ cho đến lúc trưởng thành. 

Bà chịu đựng vất vả, sống cần kiệm, giữ trọn phẩm hạnh để làm gương. Nhờ đó, không chỉ tạo nên một Mạnh Tử, mà còn để lại cho hậu thế một bài học sâu sắc về giáo dục con cái – bài học vẫn còn nguyên giá trị cho các bậc cha mẹ hôm nay.

 Tiểu Hoa biên tập

Theo: zhengjian

 

 

Theo vandieuhay