Biển đỏ sau mưa: từ lời giải khoa học đến những câu hỏi chưa khép lại

Những ngày gần đây, hình ảnh biển đỏ sau mưa trên bờ biển Hormuz (Iran) màu đỏ huyết đã lan truyền rộng rãi trên truyền thông quốc tế. Nhiều bài viết mô tả hiện tượng này bằng những từ ngữ gây ấn tượng mạnh, song nhanh chóng kết luận: đây chỉ là một hiện tượng tự nhiên, không có gì bất thường.

Theo các nhà khoa học, đất đá trên đảo Hormuz chứa hàm lượng oxit sắt cao. Khi mưa lớn, khoáng chất bị cuốn trôi xuống biển, khiến vùng nước ven bờ đổi màu. Không có yếu tố siêu nhiên, không có dấu hiệu ô nhiễm, không có mối đe dọa tức thời nào đối với con người.

Giải thích ấy là cần thiết và đúng về mặt khoa học. Tuy nhiên, đúng không có nghĩa là đã đủ. Vấn đề nằm ở chỗ: vì sao một hiện tượng được mô tả là “quen thuộc” lại chỉ thực sự gây chấn động dư luận toàn cầu trong vài năm trở lại đây?

Biển đỏ “quen thuộc” nhưng ký ức lịch sử lại trống vắng

Hormuz không phải một địa danh mới xuất hiện trên bản đồ thế giới. Hòn đảo này đã tồn tại hàng thế kỷ, nằm trên tuyến hàng hải chiến lược, có cư dân sinh sống lâu đời và từng được giới địa chất, quân sự, du lịch quan tâm trong thời gian dài. Nhân loại cũng không thiếu công nghệ ghi chép hình ảnh, đặc biệt từ cuối thế kỷ XX.

Nếu hiện tượng “biển đỏ sau mưa” thực sự xảy ra thường xuyên, lẽ ra phải tồn tại những dấu vết rõ ràng hơn trong ký ức tập thể: ghi chép dân gian, tài liệu địa chất cũ, ảnh tư liệu du lịch, hoặc ít nhất là những hình ảnh rời rạc trước năm 2024.

Thực tế cho thấy, các hình ảnh mang tính biểu tượng và gây sốc chỉ xuất hiện dày đặc từ 2024–2025. Trước đó, tư liệu về hiện tượng này gần như vắng bóng trên truyền thông quốc tế. Khoảng trống này không đủ để kết luận về yếu tố siêu nhiên, nhưng đủ để đặt câu hỏi về cách mà khái niệm “hiện tượng bình thường” đang được sử dụng một cách giản lược.

Khoa học có thế mạnh trong việc giải thích cơ chế: hiện tượng xảy ra như thế nào, do yếu tố vật lý, hóa học nào chi phối. Việc khẳng định “chỉ là đất đỏ” có tác dụng trấn an cần thiết, nhưng đồng thời cũng vô tình cắt bỏ tầng ý nghĩa văn hóa – lịch sử – tinh thần mà hình ảnh ấy gợi lên.

Biển và máu không phải là những khái niệm trung tính trong ký ức nhân loại. Chúng gắn liền với sự sống, cái chết, phán xét và sự sụp đổ của trật tự cũ, những biểu tượng đã tồn tại hàng nghìn năm trong tôn giáo và văn minh nhân loại.

Truyền thông hiện đại: giải thích hay đóng khung suy nghĩ?

Không có bằng chứng cho thấy hiện tượng này là sản phẩm của một âm mưu hay sự dàn dựng. Tuy nhiên, có thể nhận thấy rõ một mô thức quen thuộc của truyền thông hiện đại: hình ảnh gây sốc được lan truyền mạnh, sau đó là lời giải thích khoa học ngắn gọn, rồi nhanh chóng khép lại bằng thông điệp ngầm rằng “vấn đề đã được giải quyết”.

Đây không phải thao túng theo nghĩa bí ẩn, nhưng là một dạng định khung nhận thức: cho phép công chúng kinh ngạc trong chốc lát nhưng không khuyến khích suy tư sâu hơn. Khi mọi thứ được dán nhãn “đã giải thích xong”, câu hỏi về ý nghĩa và hệ quả thường bị gạt sang bên lề.

Khải Huyền không phải để khẳng định, mà để đối chiếu

Trong sách Khải Huyền của Kinh Thánh có đoạn viết: “Thiên sứ thứ hai trút bát mình xuống biển, thì biển trở nên như huyết…” (Khải Huyền 16:3). Bài viết này không nhằm khẳng định lời tiên tri đã được ứng nghiệm. Khải Huyền mô tả những biến cố mang tính toàn cầu và phán xét, vượt xa phạm vi của bất kỳ hiện tượng địa phương nào.

Tuy nhiên, lịch sử cho thấy nhiều hình ảnh trong Khải Huyền thường được con người nhắc lại mỗi khi thế giới đối diện với khủng hoảng lớn. Trong vài năm gần đây, các cụm từ như “biển hóa huyết”, “nóng bức thiêu đốt loài người”, “động đất lớn”, “tai ương giáng xuống đất và biển” thường được liên hệ với sóng nhiệt kỷ lục, động đất tàn khốc, lũ lụt lịch sử, cháy rừng và khủng hoảng khí hậu toàn cầu.

“Bảy vị thiên sứ cầm bảy ống loa bèn sửa soạn thổi. Vị thứ nhất thổi loa, thì có mưa đá và lửa pha với huyết bị quăng xuống đất. Một phần ba đất bị cháy, một phần ba loài cây bị cháy, và mọi giống cỏ xanh đều bị cháy. Vị thiên sứ thứ nhì thổi loa; bèn có một khối tựa như hòn núi lớn toàn bằng lửa bị ném xuống biển. Một phần ba biển biến ra huyết, một phần ba sinh vật trong biển chết hết, và một phần ba tàu bè cũng bị hủy hết.” (Khải-huyền 8:6-9)

Những sự đối chiếu này phản ánh một thực tế: khi trật tự tự nhiên bị đẩy đến giới hạn, con người có xu hướng tìm lại những ngôn ngữ biểu tượng cổ xưa để diễn đạt nỗi bất an hiện đại.

Tiên tri không nhằm gieo rắc nỗi sợ

Cần nhấn mạnh rằng Kinh Thánh không kêu gọi con người sợ hãi hay hoảng loạn. Tiên tri không nhằm thỏa mãn trí tò mò về tương lai, cũng không để con người đếm ngược ngày tháng. Trong truyền thống tôn giáo, tiên tri tồn tại để đánh thức lương tâm, cảnh tỉnh đạo đức và nhắc nhở con người điều chỉnh cách sống trong hiện tại.

Sự khôn ngoan không nằm ở việc phủ nhận mọi dấu hiệu bất thường, cũng không nằm ở việc vội vàng gán nhãn tận thế, mà ở khả năng suy ngẫm tỉnh táo khi thế giới phát ra những tín hiệu cảnh báo.

Khoa học có thể giải thích vì sao biển đổi màu. Nhưng khoa học không thể quyết định cách con người sống trước một thế giới đang biến động ngày càng dữ dội. Hình ảnh biển nhuộm đỏ dù có lời giải thích vật lý rõ ràng vẫn khiến nhiều người dừng lại, không phải vì mê tín mà vì cảm nhận một sự rạn nứt nào đó trong trật tự quen thuộc.

Vấn đề không nằm ở việc biển có “hóa huyết” hay không, mà ở chỗ con người sẽ tiếp tục thờ ơ hay lựa chọn tỉnh thức. Trong một thời đại mà thiên nhiên, khí hậu và xã hội đồng thời phát ra những tín hiệu cảnh báo, việc suy ngẫm là biểu hiện của trách nhiệm với sự sinh tồn trên trái đất này.

Mỹ Mỹ biên tập
Theo vandieuhay