Mức sinh trung bình mỗi phụ nữ là 1,93 con

Sáng 17-12, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam (26-12) và hội nghị tổng kết công tác dân số năm 2025.

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng công tác dân số cần đẩy mạnh truyền thông, bảo đảm thanh niên và các cơ sở khám, chữa bệnh nắm vững kiến thức về tư vấn tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh và sơ sinh, nhằm giúp trẻ em sinh ra khỏe mạnh.

Ông cũng chỉ ra thực trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng như mức sinh thấp kéo dài tại đô thị, khu công nghiệp, trong khi một số khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn ở mức cao; tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống chưa được khắc phục triệt để.

Thứ trưởng kêu gọi mỗi người dân có hành động cụ thể, thực hiện tốt kế hoạch sinh đẻ; trong đó, các cặp vợ chồng chủ động quyết định số con, cùng với các chính sách ưu đãi phù hợp, nhằm góp phần duy trì mức sinh thay thế.

Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết mức sinh trung bình của mỗi phụ nữ hiện là 1,93 con, tăng nhẹ so với năm 2024 (1,91 con- mức thấp nhất trong lịch sử) nhưng vẫn thấp hơn mức sinh thay thế 2,1 con.

Luật Dân số, có hiệu lực từ 1-7-2026, quy định nhiều nội dung mới như duy trì mức sinh thay thế, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số. Luật bãi bỏ quy định hạn chế số con, khuyến khích sinh đủ hai con; đồng thời bỏ cụm từ “mỗi cặp vợ chồng chỉ nên có từ một đến hai con”.

Thay vào đó, Nhà nước thực hiện chính sách duy trì mức sinh thay thế, bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sinh 2,1 con. Quyền quyết định số con, thời điểm sinh và khoảng cách sinh thuộc về mỗi cá nhân, cặp vợ chồng.

“Theo đánh giá, các thay đổi này có thể giúp mức sinh tăng nhẹ trong ngắn hạn, song về dài hạn, xu hướng giảm sinh vẫn hiện hữu do tác động của đô thị hóa, áp lực kinh tế và thay đổi lối sống. Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tăng cường truyền thông, vận động các cặp vợ chồng sinh đủ hai con, với các thông điệp như “yêu nước là phải sinh đủ hai con””- ông Dũng nói.

So với năm 2024, có 20/34 tỉnh, thành phố tăng tổng tỉ suất sinh (TFR), 13 địa phương giảm, riêng Khánh Hòa giữ nguyên. TPHCM có mức sinh thấp nhất cả nước (1,51 con/phụ nữ), trong khi Điện Biên cao nhất (2,91 con). Năm 2025, cả nước có 11 tỉnh dưới 2,0 và 19 tỉnh trên 2,2 con/phụ nữ. Dù mức sinh có chuyển biến, sự chênh lệch vùng miền vẫn lớn, đòi hỏi chính sách dân số linh hoạt, phù hợp đặc thù từng địa phương.

Theo báo cáo của Cục Dân số, trong 11 chỉ tiêu công tác dân số, có 5 chỉ tiêu chưa đạt gồm: tổng tỉ suất sinh, giảm tỉ số giới tính khi sinh, điều chỉnh mức sinh, tỉ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc 5 bệnh bẩm sinh (suy giáp, thiếu men G6PD, tăng sản thượng thận, khiếm thính, tim bẩm sinh) và tỉ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần/năm.

Cùng với đó, nhiều tỉnh, thành phố đã ban hành nghị quyết của HĐND về công tác dân số trong tình hình mới, triển khai chính sách hỗ trợ dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, khuyến khích sinh đủ hai con ở vùng mức sinh thấp, giảm sinh con thứ ba ở vùng mức sinh cao.

Một số địa phương như tỉnh Hậu Giang đã triển khai chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, bước đầu cải thiện mức sinh.

Ở các vùng mức sinh thấp, chính sách hỗ trợ tiền, hiện vật hoặc chi phí y tế một lần cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi được kết hợp với các mô hình tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân, hỗ trợ vô sinh – hiếm muộn và chăm sóc sức khỏe sinh sản nam giới. Sau sắp xếp, sáp nhập, một số tỉnh, thành phố đang rà soát, tham mưu ban hành nghị quyết HĐND nhằm thống nhất chính sách, bảo đảm phù hợp thực tiễn.