Dưỡng sinh nhờ nhân sâm? Những điều cần biết về công dụng và kiêng kỵ của nhân sâm

Nhân sâm vốn được xem là vị thuốc quý, có tác dụng bổ khí, ích thân, nhưng để phát huy hiệu quả, cần sử dụng đúng theo thể chất của mỗi người. Chúng  ta thường có thói quen dùng đồ bổ để tăng cường sức khoẻ, và nhân sâm được coi là đại diện tiêu biểu trong các loại thuốc bổ. Hầu như ai cũng từng nghe, từng dùng hoặc ít nhất từng được người thân nhắc đến nhân sâm. 

Tuy nhiên, nhân sâm vẫn là thuốc, có tác dụng điều chỉnh sự mất cân bằng trong cơ thể, chứ không phải “ăn càng nhiều càng tốt”. Muốn có tác dụng bổ dưỡng, cần hiểu đúng và dùng đúng.

Hình ảnh minh hoạ

Theo Thần Nông Bản Thảo Kinh bộ sách dược học cổ xưa nhất của Trung Quốc  nhân sâm được xếp vào loại “thượng phẩm”, có công dụng “bổ ngũ tạng, an thần kinh, định hồn phách, ngừng kinh hoàng, trừ tà khí, sáng mắt, khai tâm ích trí”.

Sách Bản Thảo Kinh Sơ còn mô tả sinh động hơn: “có thể cứu dương khí khi sắp kiệt, xua tan tà khí trong chốc lát.”

Ngày nay, các nghiên cứu hiện đại cũng đã chứng minh nhân sâm có thể kích thích ăn ngon, cường tim, nâng cao trí lực và thể lực, chống mệt mỏi, tăng khả năng thích nghi của cơ thể, cải thiện miễn dịch, chống lão hóa và hỗ trợ điều trị các chứng thiếu máu, suy nhược thần kinh, suy giảm sinh lý… Nhân sâm quả thật là một vị thuốc quý giá.

Giá cả chênh lệch và vấn đề thật và giả

Hiện nay, giá nhân sâm tại các tiệm thuốc Đông y có sự chênh lệch rất lớn. Nguyên nhân là do nguồn gốc, chất lượng và phương pháp chế biến khác nhau. Nhân sâm hoang dã và nhân sâm trồng trọt được chia thành nhiều cấp độ, phụ thuộc vào đất đai, khí hậu, thời điểm thu hoạch, kỹ thuật trồng và sơ chế.

Bên cạnh đó, thị trường cũng tồn tại nhiều loại nhân sâm giả. Chẳng hạn, một số “nhân sâm Triều Tiên” thực chất là nhân sâm Nhật Bản hoặc nhân sâm khô được làm giả. Tuy có hình dáng, màu sắc tương tự, nhưng khi nấu lên, nước canh đục, hương vị nhanh bay mất. Vì vậy, khi mua nhân sâm, cần chọn nơi uy tín và quan sát kỹ để tránh “tiền mất tật mang”.

Cách dùng nhân sâm đúng cách

Nhân sâm có thể được nấu nước uống, hầm cách thủy, nghiền bột, ngâm rượu hoặc ngậm lát mỏng, tùy tình trạng sức khỏe.

– Muốn tăng cường tim mạch, tinh thần tỉnh táo, mỗi sáng ngậm 1–2 lát là đủ.

– Với người bệnh yếu, có thể nấu nước nhân sâm uống theo liều cao hơn.

Nên dùng khi bụng đói, trước bữa ăn, và tránh ăn cùng củ cải hoặc uống trà, vì những thứ này có thể làm giảm hiệu quả của nhân sâm.

Tác dụng phụ và cách khắc phục

Hình ảnh minh hoạ

Nhân sâm dù quý nhưng không phải “thuốc chữa bách bệnh”. Mọi vị thuốc đều có tính thiên lệch, và nhân sâm cũng vậy.

Sách Y Học Nhập Môn từng ghi: “người âm hư hỏa vượng, ho ra máu nên thận trọng khi dùng nhân sâm.”

Dược Phẩm Hóa Nghĩa còn nói rõ hơn: “nếu tỳ vị thực nhiệt, phế bị hỏa tà, ho có đờm nhiều, mới bị xuất huyết, ngực đau tức, táo bón, hoặc có giun sán, tích tụ đều không nên dùng nhân sâm.”

Nghiên cứu của Đại học California (Mỹ) cũng cho thấy việc dùng nhân sâm quá liều, liên tục có thể gây mất ngủ, tim đập nhanh, tiêu chảy, tăng huyết áp và các triệu chứng phụ khác.

Theo Bản Thảo Tập Yếu, nhân sâm “kỵ củ cải”, còn Bản Thảo Tân Biên cũng viết: “hạt củ cải có thể giải độc nhân sâm.”

Do đó, nếu dùng quá liều khiến xuất hiện các biểu hiện như đau đầu, mất ngủ, tim đập nhanh, khô miệng, huyết áp tăng, nên ngừng dùng ngay, đồng thời có thể nấu nước hạt củ cải (lai phục tử) hoặc nước mạch môn, cúc hoa, tâm trúc diệp để giúp giải độc, giảm triệu chứng.

Bổ khí hay hại khí, chỉ cách nhau một ranh giới

Ngày nay, khi đời sống vật chất ngày càng đầy đủ, nhiều người lạm dụng nhân sâm như một loại “thực phẩm bổ dưỡng” hằng ngày. Thế nhưng, nếu không hiểu rõ thể chất của mình mà tùy tiện sử dụng, hiệu quả “bổ khí” có thể ngược lại thành “tổn khí”.

Nhân sâm chỉ thật sự tốt khi dùng đúng người, đúng lúc, đúng liều. Dưỡng sinh bằng nhân sâm là một nghệ thuật mà chìa khóa nằm ở hiểu cơ thể mình và tôn trọng sự cân bằng tự nhiên.

Tiểu Hoa biên dịch

Theo:secretchina.

Theo vandieuhay