Ngày càng nhiều người chết vì bệnh gan, bác sĩ chỉ đích danh 3 thói quen buổi sáng “phá gan” hơn uống rượu

Gan đóng vai trò thiết yếu trong cơ thể: chuyển hóa dưỡng chất, dự trữ vitamin và khoáng chất, sản xuất mật và thải độc. Nhưng cũng rất dễ bị tổn thương, mắc bệnh bởi các thói quen hàng ngày. Theo bản cập nhật “Global burden of liver disease: 2023 update” công bố trên tạp chí Journal of Hepatology, bệnh gan gây ra khoảng 2 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, chiếm gần 4% tổng số ca tử vong (tức là 1 trong 25 ca tử vong). Phần lớn do biến chứng của xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). 

Các chuyên gia WHO cũng nhận định gánh nặng bệnh gan cũng như tốc độ trẻ hóa bệnh gan sẽ tiếp tục tăng. Không chỉ vì bia rượu, mà còn vì nhiều nguyên nhân khác ít được chú ý hơn. Trong đó có 3 thói quen buổi sáng nếu làm liên tục sẽ khiến gan suy hỏng nhanh thậm chí còn hơn uống rượu đơn lẻ:

1. Thói quen nhịn ăn sáng

Sau một đêm, gan đã tham gia nhiều hoạt động chuyển hóa và thải độc. Bỏ bữa sáng buộc gan phải huy động glycogen và tăng giải phóng axit béo tự do. Việc này làm tăng tải mỡ lên tế bào gan. Khi mỡ tích tụ, các con đường viêm tế bào được kích hoạt. Kết quả là stress oxy hóa tăng lên và tế bào gan dễ bị tổn thương. Dạng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đang tăng lên trên toàn cầu. Nhiều dữ liệu quan sát và phân tích cho thấy bỏ bữa sáng và ăn thất thường liên quan tới nguy cơ gan nhiễm mỡ cao hơn. 

Ngoài ra, mật không được kích thích bài tiết đều đặn. Mật ứ trong túi mật sẽ cô đặc. Điều này làm tăng nguy cơ sỏi mật và viêm túi mật. Các phản ứng viêm tại túi mật có thể lan tới gan và làm tổn thương cấu trúc gan.

2. Thói quen hút thuốc buổi sáng khi bụng đói

Khói thuốc chứa nhiều chất gây độc và chất gây ung thư. Khi hút lúc bụng rỗng, hấp thu các độc chất vào máu diễn ra nhanh hơn. Gan vì vậy phải nhận một lượng lớn độc chất để chuyển hóa. Những độc chất này tạo ra stress oxy hóa. Chúng kích hoạt các tế bào Kupffer và tế bào stellate trong gan. Các tế bào stellate khi bị kích hoạt sẽ sản xuất chất xơ mô liên kết. Tích lũy chất xơ dẫn tới xơ gan. 

Nhiều phân tích dịch tễ học cho thấy hút thuốc tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan. Hiệu ứng này được nhìn thấy độc lập với rượu. Do thói quen hút sáng lặp lại mỗi ngày, tổn thương trên gan có tính tích lũy và tiến triển theo thời gian.

3. Thói quen nhịn tiểu sau khi ngủ dậy 

Trong đêm, thận đã lọc và gom các chất thải vào nước tiểu. Nước tiểu buổi sáng thường có mật độ chất thải cao nhất. Nếu nhịn tiểu, vi khuẩn dễ sinh sôi trong bàng quang. Nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu tăng. Nhiễm trùng từ bàng quang có thể tiến triển lên thận. Khi nhiễm khuẩn lan vào máu, cơ thể có thể rơi vào tình trạng viêm hệ thống. 

Viêm hệ thống gây rối loạn chức năng gan bằng nhiều cơ chế. Trong số đó có ức chế bài tiết mật, rối loạn tưới máu gan và stress viêm trực tiếp lên tế bào gan. Tình trạng nhiễm trùng nặng hay nhiễm khuẩn huyết còn dẫn tới suy gan cấp hoặc rối loạn chức năng gan kéo dài. 

Bên cạnh đó, tổn thương thận do nhiễm khuẩn hay do áp lực từ nhịn tiểu làm giảm khả năng thải một số chất độc. Khi thận suy, gan phải gánh thêm nhiệm vụ thải một số độc tố. Tải trọng kép này làm tăng nguy cơ tổn thương gan mạn tính.

Nguồn và ảnh: Sohu, Healthline