Có những lúc, chính sự “ngoan” của trẻ con lại khiến người lớn thấy nghẹn ngào
Tôi nhớ lần về một bản làng vùng cao. Trời tháng Chạp, gió hun hút thổi qua triền núi. Trong sân trường tiểu học lợp tôn, đoàn từ thiện bày những suất cơm nóng còn nghi ngút khói. Lũ trẻ ùa đến, ánh mắt sáng rực, bàn tay bé nhỏ run run vì vừa đói vừa háo hức. Có đứa vừa bưng hộp cơm vừa xuýt xoa: “Ôi, có cả thịt kho này! Thơm quá!”
Tiếng cười rộn ràng làm người lớn cũng thấy lòng ấm lại. Nhưng giữa niềm vui ấy, tôi nhìn thấy một cậu bé ngồi lặng lẽ ở góc sân. Mái tóc rối, đôi dép tổ ong đã sứt quai, em không ăn ngay mà lén lấy phần cơm của mình gói vào túi nilon. Một chị trong đoàn đến gần, hỏi khẽ: “Sao con không ăn đi, để nguội mất ngon?”
Cậu bé ngẩng lên, cười hiền lành: “Con để dành đem về cho em gái, chắc giờ nó đang đói.”
Chỉ một câu trả lời thôi mà như mũi kim nhọn chạm vào tim người lớn. Một đứa trẻ chưa đầy mười tuổi, bụng đói cồn cào, đáng ra chỉ nên ăn no, chơi vui, vậy mà đã biết nhịn phần mình để nghĩ đến em nhỏ ở nhà. Sự “ngoan” ấy, không phải là lựa chọn, mà là gánh nặng của số phận.
Ở một làng quê miền Trung, tôi từng gặp một cô bé lớp tám. Thầy giáo kể rằng nó học giỏi lắm, mơ làm bác sĩ. Vậy mà một ngày, em nghỉ học. Thầy đến tận nhà, thấy cô bé đang phụ cha bốc gạch ở công trình. Mồ hôi chảy ròng ròng, bàn tay non nớt đã rớm máu. Khi thầy hỏi, em cúi đầu lí nhí: “Con không muốn bỏ học đâu thầy, nhưng nhà con không đủ tiền. Con đi học thì các em con lấy gì mà ăn?”
Nói xong, em lặng im, đôi vai gầy run lên. Cái gật đầu cam chịu ấy nặng hơn cả hàng nghìn viên gạch. Một đứa trẻ sẵn sàng gạt bỏ giấc mơ, không phải vì lười, mà vì thương em, vì thương cha.
Liệu đó có phải là điều đáng mừng? Hay chính là bi kịch khi tuổi thơ bị bóp nghẹt bởi cái nghèo?
Chúng ta vẫn thường khen: “Con nhà ấy ngoan lắm, hiểu chuyện lắm.” Nhưng có bao giờ ta thử nghĩ, sự “ngoan” ấy có khi là tiếng kêu cứu âm thầm? Sau nụ cười gượng gạo, sau ánh mắt già dặn hơn tuổi, là một tuổi thơ thiếu thốn, một tương lai có thể khép lại bất cứ lúc nào.
Một lần khác, ở bến xe miền Tây, tôi gặp cậu bé bán vé số chừng tám tuổi. Trưa nắng gắt, thằng bé vẫn lôi tay em gái đi khắp các quán nước. Đứa em nhỏ khóc đòi về, nó liền ghé tai dỗ: “Ngoan nào, lát anh mua bánh cho.”
Người phụ nữ bán nước hỏi đùa: “Sao không để em ở nhà, dắt đi chi cho khổ?”
Thằng bé cười, hàm răng sún trắng loá: “Ở nhà em khóc, đòi đi theo. Con không dám để em ở một mình, sợ em té.”
Tiếng nói trong veo, nụ cười hồn nhiên, nhưng phía sau là nỗi buồn không giấu được. Cái cười ấy lẽ ra phải vang lên ở sân trường, trong giờ ra chơi, chứ không phải giữa dòng người tất bật, giữa những tờ vé số nhàu nhĩ.
Nếu một đứa trẻ không được học hành, cánh cửa tri thức sẽ đóng sập trước mắt. Các em sẽ lớn lên trong đồng áng, công trường, chợ búa, sống bằng sức lực nhiều hơn trí tuệ. Những giấc mơ trở thành bác sĩ, kỹ sư, thầy giáo… sẽ mãi mãi nằm lại trong đôi mắt đượm buồn của tuổi thơ bị cắt ngang.
Một xã hội văn minh không thể chỉ đo bằng những tòa nhà cao tầng, những khu phố sáng choang. Nó phải đo bằng cách những đứa trẻ trong xã hội ấy được sống. Trẻ em không cần phải “ngoan” đến nhói lòng. Chúng chỉ cần được là chính mình, được ăn no, được ngủ yên, được nô đùa, được sai, được sửa, và được lớn lên bằng tình yêu thương, chứ không phải bằng sự chịu đựng.
Hãy thử hình dung: nếu cậu bé vùng cao kia không phải ôm cơm về cho em, mà có thể thoải mái ngồi ăn cho đầy bụng. Nếu cô bé miền Trung không phải gạt nước mắt gánh gạch, mà có thể tiếp tục viết giấc mơ bác sĩ trong trang vở. Nếu thằng bé bán vé số không phải dắt em len lỏi giữa nắng trưa, mà có thể tung tăng chạy nhảy trong sân trường… Thì đó mới là hạnh phúc thật sự của chúng ta.
Bởi trẻ con đâu cần điều gì quá lớn lao. Chúng chỉ cần một bữa cơm đủ đầy, một mái nhà không dột nát, một quyển sách tinh tươm, một vòng tay an toàn để trở về. Và nhất là, chúng cần được sống đúng với tuổi thơ hồn nhiên của mình.
Có người nói: “Mỗi đứa trẻ là một thông điệp mà cuộc sống gửi đến tương lai.” Nếu chúng ta để những thông điệp ấy bị gió mưa vùi dập, bị cái nghèo chặn lối, thì tương lai sẽ mất đi biết bao sắc màu. Nhưng nếu ta biết nâng niu, vun đắp, trao cơ hội, thì một ngày nào đó, chính những đứa trẻ từng chịu nhiều thiệt thòi ấy sẽ làm rạng rỡ gia đình, quê hương và đất nước.
Vậy nên, xin đừng chỉ dừng lại ở lời khen “ngoan”. Hãy trao cho các em cơ hội được học, được sống, được mơ. Để khi ta nhìn vào ánh mắt trẻ thơ, ta không còn thấy sự cam chịu, mà chỉ thấy niềm tin, hi vọng và ánh sáng.
Bởi trẻ thơ không sinh ra để gánh lo âu. Trẻ thơ sinh ra để cười, để mơ, để lớn lên trong bình yên. Và trách nhiệm của người lớn, của xã hội là giữ cho những nụ cười ấy không tắt lịm giữa dòng đời.
Xem thêm
Theo vandieuhay