Giữ lại một chút cho mình, nghen má
Giữ lại một chút không phải để hơn thua với con cháu, mà để người già còn được sống cho mình, được chọn điều mình thích, sau cả một đời đã chọn vì người khác.
Giữ lại một chút để tuổi già thêm nhẹ nhàng
Tôi nhớ có lần về quê, thấy má đang ngồi một mình bên cái bàn gỗ cũ, lọc rau muống cho bữa cơm chiều. Nắng ngoài hiên hắt qua song cửa, vẽ thành những vệt sáng dài trên nền xi măng lạnh.
Căn nhà im lặng, chỉ có tiếng dao cắt rau lạch cạch và tiếng thở dài nhỏ như không. Bữa cơm hôm đó vẫn quen thuộc, nồi canh chua rau đồng, miếng cá kho khô queo với mớ dưa chua má tự làm. Tôi hỏi sao không ăn gì cho ngon ngon, má chỉ cười rồi bảo: “Má quen rồi. Để dành tiền đó lo cho mấy đứa nhỏ trên thành phố. Tụi nó còn thiếu thứ này thứ kia.”
Tôi nhìn cái dáng má nhỏ xíu trong ánh nắng vàng hoe mà lòng chùng xuống. Không biết từ khi nào, người già trong nhà mình mặc định là người phải kham khổ nhất, thiệt thòi nhất, để nhường hết cho con cháu.
Tôi biết, thế hệ của má lớn lên trong những năm tháng khó khăn, nơi mà bữa cơm đầy đủ rau thịt là một điều xa xỉ. Tấm áo vá vai, đôi dép mòn gót là chuyện bình thường. Họ quen với việc chịu đựng, quen với cách thương mà không đòi hỏi, hy sinh mà không tính toán. Cả cuộc đời họ chỉ quanh quẩn với hai chữ lo và giữ. Lo con ăn học, lo nhà cửa yên ổn, giữ nếp nhà, giữ đạo làm cha mẹ, giữ lấy thể diện gia đình.
Họ coi tình thương là sự cho đi không điều kiện, và coi phần tốt nhất của đời mình là dành cho người khác. Nhưng thương như vậy cũng mỏi. Mỏi đến mức khi về già, có khi chính mình cũng không biết phải sống cho mình như thế nào nữa.
Tôi từng thấy má cầm chặt tờ tiền nhàu nát, đứng phân vân giữa sạp thịt và sạp rau, rồi lẳng lặng quay đi với bịch rau muống trong tay. Tôi từng thấy má thức đến khuya để khâu lại cái quần cũ cho thằng cháu nội mặc đi học. Tôi từng thấy má rút tiền tiết kiệm đưa cho con mà không một lần hỏi khi nào trả lại.
Cái thương của người già có khi nhọc nhằn và câm lặng hơn bất cứ điều gì. Nhưng khổ một điều, tình thương nếu không được đặt đúng chỗ thì có thể bị người ta xem là bổn phận, chứ không còn là quý giá. Khi mình đã cho hết, thì nhiều lúc cũng chẳng còn tiếng nói trong chính nhà mình.
Tôi từng nghe câu nói, nhà mà sang tên rồi, thì tới cái phòng mình ngủ cũng phải ngó trước ngó sau. Tiền mà đưa hết rồi, thì con cháu mua gì cũng chẳng hỏi tới mình nữa. Lúc còn khỏe thì được nhờ vả, tới khi yếu nằm viện, có khi chỉ thấy một mình nằm đó.
Mà má tôi thì không phải không biết điều đó. Chỉ là má quen rồi. Quen với việc nghĩ cho người khác trước, rồi mới tới mình sau. Má tin rằng nếu má còn cho được thì má nên cho, vì con cái cần. Tôi hiểu, nhưng tôi cũng muốn má hiểu, tuổi già không phải là chặng đường cuối để hy sinh tiếp, mà là đoạn đường nên được sống yên, sống đúng nghĩa với phần thưởng của cả một đời vất vả.
Tôi nói với má, trong lúc má đang rửa chén sau bữa ăn rằng má à, thương con không phải là dốc hết cho con. Thương là giữ cho mình một mái nhà đứng tên, một cuốn sổ riêng, một tấm thân khỏe mạnh. Má giữ được những điều đó là con cái yên lòng nhất. Thương là sống sao cho vui, cho khỏe, để con cháu về nhìn thấy má cười mà thấy bình an, chứ không phải thấy má tiều tụy rồi cúi mặt đi. Con lớn rồi, con biết ơn má, nhưng con không muốn má sống như người đang xin phép con cái để được ăn một món ngon, mua một đôi giày mới hay đi thăm bà bạn cũ.
Tôi biết nói vậy, má sẽ không thay đổi liền. Cái nếp sống đó đã in sâu vào má từ ngày má còn con gái. Ngày xưa bà ngoại dạy má phải biết hy sinh, biết nhường nhịn, biết cam chịu để giữ gia đạo yên ổn. Nhưng bây giờ, tôi muốn má biết thêm một điều, biết giữ lại cho mình một chút, cũng là giữ trọn nghĩa làm mẹ. Để con cái học được cách yêu mà không ỷ lại, nhận mà không coi là lẽ thường. Để tình cảm giữa người với người vẫn còn có giới hạn, có tôn trọng và có giá trị.
Tôi mong má sống những năm tháng cuối đời không phải như một cánh cửa mở hoài không khóa cho ai muốn ghé là ghé, mà là một khu vườn nhỏ của riêng má, nơi má được thảnh thơi, được chăm hoa, uống trà, được ăn thứ má thích, làm điều má vui, và không cần ai cho phép. Vì má đã cho cả đời rồi. Bây giờ là lúc má được giữ lại một chút cho chính má, và cho cái tuổi già không còn hối tiếc.
Tú Uyên biên tập
Xem thêm