Trần Nhật Duật – nhà ngoại giao kiệt xuất và võ tướng mưu lược

Trong đội ngũ tướng lĩnh triều Trần, Trần Nhật Duật (1255–1330) nổi bật với tài năng ngoại giao, trí tuệ uyên bác và khả năng quân sự xuất sắc. Ông là con trai thứ sáu của vua Trần Thái Tông, từ nhỏ đã nổi tiếng giỏi ngoại ngữ, am hiểu phong tục nhiều dân tộc.

Khi còn trẻ, Nhật Duật đã thông thạo cả tiếng Tống, tiếng Nguyên, tiếng Chiêm, tiếng Thái… Ông thường giao lưu với các tù trưởng, thậm chí còn mặc y phục giống họ để trò chuyện, tạo lòng tin. Chính nhờ tài năng ấy, ông được triều đình giao nhiều nhiệm vụ quan trọng trong việc dẹp loạn biên giới mà không cần một mũi tên nào.

Trong cuộc kháng chiến 1285, Nhật Duật chỉ huy quân ở Hàm Tử. Tại đây, quân ta phối hợp cùng tướng nhà Trần khác và quân Chiêm Thành đánh tan đạo quân Nguyên – Mông do Toa Đô chỉ huy. Đây là một trận chiến then chốt, góp phần xoay chuyển cục diện. Nhật Duật cũng tham gia nhiều trận khác, góp phần vào chiến thắng chung.

Nhưng hơn cả chiến trận, tên tuổi ông gắn liền với khả năng ngoại giao kiệt xuất. Khi một tù trưởng nổi loạn, ông chỉ một mình vào trại, uống rượu, trò chuyện bằng tiếng bản địa, rồi thuyết phục được người ấy hạ vũ khí. Hành động dũng cảm và khéo léo ấy khiến quân dân nể phục.

Cuộc đời ông sống giản dị, thanh liêm, mất năm 1330, thọ 75 tuổi. Trần Nhật Duật để lại hình ảnh một vị vương gia trí tuệ, là cầu nối giữa triều đình và các dân tộc, một “nhà ngoại giao số một” của thời Trần.