Từ thú chơi chim quý đến vòng lao lý: Bài học từ vụ “Gà lôi trắng”

Vụ án anh Thành ở Hưng Yên bị tuyên phạt 6 năm tù vì nuôi và bán gà lôi trắng đã khiến dư luận xôn xao. Trước 1-7-2025, gà lôi trắng thuộc Nhóm IB – nghiêm cấm khai thác, buôn bán nếu không có phép đặc biệt. Tuy nhiên, từ khi Thông tư 27/2025 có hiệu lực, loài này chuyển xuống Nhóm IIB – cho phép nuôi thương mại nếu đăng ký. Điều này nghĩa là cùng hành vi, sau ngày 1-7-2025, có thể chỉ bị xử phạt hành chính thay vì hình sự.

Vấn đề là anh Thành bị xét xử sau khi luật mới có hiệu lực, nhưng tòa sơ thẩm vẫn áp dụng luật cũ. Điều này mâu thuẫn nguyên tắc “áp dụng pháp luật có lợi cho người phạm tội” trong Bộ luật Hình sự. May mắn là TAND tỉnh Hưng Yên đã kiến nghị hủy án, điều tra lại.

Nhìn ở góc độ nhân văn, đây là câu chuyện đáng suy ngẫm. Anh Thành có nhân thân tốt, hành vi xuất phát từ thú chơi và nhu cầu mưu sinh, không buôn bán quy mô, không gây hậu quả nghiêm trọng. Gia đình anh còn mẹ già, con nhỏ, kinh tế khó khăn. Nếu pháp luật chỉ nhìn khung hình phạt mà bỏ qua yếu tố con người, dễ khiến người dân mất niềm tin vào công lý.

Pháp luật sinh ra để bảo vệ công bằng, nhưng công bằng phải được nhìn nhận cả ở khía cạnh tình người. Khi luật thay đổi, cơ quan tố tụng cần rà soát và điều chỉnh kịp thời để tránh những bản án “lỗi thời” gây oan uổng.

Câu chuyện “Gà lôi trắng” không chỉ là một vụ án, mà là phép thử xem hệ thống pháp luật có đủ linh hoạt để cân bằng giữa bảo vệ thiên nhiên và bảo vệ con người hay không. Một phán quyết hợp tình, hợp lý sẽ không chỉ cứu một gia đình, mà còn củng cố niềm tin xã hội vào công lý.